เวียงกุมกามเป็นนครโบราณที่มีมานานกว่าหลายร้อยปี ซึ่งในยุคสมัยนั้นผู้คนได้มีการสร้างโบราณ สถานหลายๆ แห่ง อาทิเช่น วัด วิหาร กำแพงเมือง กำแพงแก้ว อุโบสถเจดีย์ ฯลฯ และภูมิปัญญาของคน สมัยก่อนที่ได้นำมา แสดให้เห็นถึงความสามารถคือ การสามารถสร้างสถานที่ต่าง ๆ ได้โดยไม่ใช้วัตถุ ประสาน เช่นเดียวกับปัจจุบันที่ใช้กันกล่าวคือในการสร้างวิหารหรือกำแพงแก้ว จะใช้อิฐหลาย ๆ ก้อนมาเรียงต่อกันโดยที่มีวัตถุประสาน ในที่นี่ตามคำบอกเล่าของคนในเวียงกุมกาม จะใช้ปูนหมักเป็นวัตถุประสานระหว่างอิฐต่ออิฐ เช่นเดียวกับเราใช้ปูนเชื่อมระหว่างอิฐต่ออิฐ แต่ความพิเศษของปูนหมักคือ

       ปูนหมักจะประกอบได้ด้วย ปูนขาว น้ำอ้อย หนังวัวหนังควาย (สารอินทรีย์)รากไม้หรือเปลือกไม้ 7 ชนิด (ส่วนมากจะเลือกพืชที่มีเปลือกไม้ที่ลอกและกะเทาะออกจากต้นได้ )
      กรรมวิธีการทำปูนหมัก คือการนำ หนังวัวหนังควายเคี่ยวกับน้ำอ้อยจากนั้นนำมาหมักกับปูนขาว และรากไม้ 7 ชนิด และในการฉาบพื้นผิวของวัตถุนั้น จะใช้ปูนขาวเป็นตัวฉาบ
      ปูนขาวในที่นี้ประกอบด้วย ปูนขาว หนังวัวหนังควาย เป็นหลัก
       กรรมวิธีการทำปูนขาว คือการเคี่ยวหนังวัวหนังควายแล้วนำมาผสมกับปูนขาวในสัด
ส่วนที่พอเหมาะจากนั้นก็นำมาฉาบวัตถุต่าง ๆ ต่อไป

      รูปแบบของสถาปัตยกรรมของเวียงกุมกามมีแนวความคิดของล้านนาไทย ซึ่งเป็นดินแดนที่รับพุทศาสนา จากลังกา อินเดีย โดยผ่านทางสุโขทัย จนกระทั่งเข้ามารวมตัวกันกระจาย อยู่ทั่วไปในล้านนา โดยเฉพาะเชียงใหม่ เป็นศูนย์กลางของอาณาจักรล้านนา ทั้งทางด้านเศรษฐกิจ การปกครองและการศาสนา ดังนั้นเวียงกุมกามจึงได้รับอิทธิพลของล้านนาอยู่บ้าง ซึ่งรูปแบบศาสนสถาน ที่เกิดขึ้นเนื่องจากแนวความคิดทางด้านพุทธศิลป์ พบว่ารูปแบบของวิหารมีขนาดไม่ใหญ่โตมาก สร้างด้วยไม้ มีฐานหรือผนังก่ออิฐฉาบปูน ในแผนผังรูปสี่เหลี่ยมจัตุรัส ยกเก็จด้านหน้า และหลังยังคง รักษาระเบียงของล้านนาดั้งเดิมคือ
      1. รูปแบบ โครงสร้างเป็นโครงหลักในการก่อสร้าง
      2. มีการใช้ผนังไม้ นิยมการก่อผนังไม้ผสมกับอิฐกับปูน
      3. วิหารนิยมการวางแผนผังในรูปของสี่เหลี่ยมจัตุรัส
      4. เจาะช่องหน้าต่างรูปกากะบาท
      5. การวางแผนผังศาสนสถานนิยมสร้างศาลาบาตรล้อมรอบอาคารที่เป็นเจดีย์
      6. องค์ประกอบทางสถาปัตยกรรม
                   6.1 หน้าบัน มีรูปแบบม้าตั่งไหม
                   6.2 ค้ำยัน นิยมแบบแกะสลักไม้อยู่ในกรอบสามเหลี่ยม
                   6.3 ลวดลาย นิยมทำรูปสัตว์ประดับวิหาร
ฉะนั้น ลักษณะสถาปัตยกรรมของเวียงกุมกามจะมีอยู่บางส่วนเท่านั้นที่จะมีศิลปะแบบล้านนา เช่น ในศิลปะของสถาปัตยกรรมตอนปลาย ที่สร้างขึ้น ภายหลังย้าย เมืองหลวงไปที่เชียงใหม่นอกจากนี้ความเชื่อของผู้คนในเวียงกุมกามจะมีอยู่ช่วงหนึ่งที่อยู่ในช่วงหัวเลี้ยวหัวต่อ
ที่กลุ่มชนชาวโยนกที่รับเอาอิทธิพลวัฒนธรรมพุทศาสนาของหริภุญชัยมาใหม่ ๆ ก็เป็นได้เนื่องจาก ได้ขุดพบว่าภายใต้แท่นฐาน ของซุ้มปราสาทหรือซุ้มโขงนั้นมีร่องรอยของกองกระดูกสัตว์ใหญ่ประเภท วัว ควาย หรือม้าถูกเผาปน เถ้าถ่าน มีประทีปดินเผา และชิ้นส่วน พระพิมพ์ดินเผาปนอยู่ในหลุมรวมกัน ดูเหมือนพิธีกรรมทำนองคล้ายยัญพิธีบางอย่าง ซึ่งลักษณะดังกล่าวเป็นสิ่งที่ไม่เคยพบในโบราณสถาน แห่งใดมาก่อน ซึ่งสะท้อนให้เห็นความเชื่อที่มีลักษณะผสมผสานกันระหว่างพุทธศาสนากับ ความเชื่อบาง ประการ