วงจรชิวิต
 |
 |
 |
 |
 |
 |
ผีเสื้อมีการเจริญเติบโตแบบโฮโลเมตาโบลัส (holometabolous) คือการเจริญเติบโตที่มีการเปลี่ยนแปลงรูปร่างแบบสมบูรณ ์ (complete metamorphosis) การเจริญเติบโตแบบนี้ ได้แก่แมลงที่ไม่มีการเจริญเติบโตของปีกให้เห็นในระยะที่เป็นตัวอ่อน (หนอน) ในแต่ล่ะขั้นของการเจริญเติบโตจะมีรูปร่างแตกต่างกัน เช่นเดียวกับผึ้ง ยุง หรือแมลงวัน การที่หนอนผีเสื้อกับผีเสื้อตัวเต็มวัยกินอาหารที่แตกต่างกัน ยังเป็นการช่วยลดปัญหาการขาดแคลนอาหารได้อีกวิธีหนึ่ง |
|
|
| หลังจากที่ผีเสื้อได้รับการผสมพันธุ์แล้ว
ผีเสื้อเพศเมียจะบินออกหาต้นพืชที่เหมาะสมเป็นอาหารของตัวหนอนที่จะฟักออกมา
ด้วยสัญชาตญาณพิเศษของผีเสื้อตัวเมีย เพียงการเตะปลายตีนสัมผัส กับใบพืชก็สามารถรู้ได้ทันทีว่าใช่ใบพืชชนิดที่ต้องการหรือไม่
ซึ่งผีเสื้อจะวางไข่กับใบไม้ที่เป็นอาหารของหนอนผีเสื้อเท่านั้น หนอนของผีเสื้อแต่ละชนิดจะกินใบพืชชนิดที่แตกต่างกันไป ผีเสื้อส่วนใหญ่จะวางไข่ไว้ใต้ใบพืช แต่ก็มีผีเสื้อบางชนิดที่วางไข่บนใบพืช ผีเสื้อบางชนิดที่หนอนกินใบหญ้าเป็นอาหารจะใช้วิธีบินเรี่ยๆกับป่าใหญ่แล้วปล่อยไข่ลงมา โดยที่ตัวผีเสื้อไม่ต้องเกาะบนใบหญ้าเลย ผีเสื้อประเภทนี้จะวางไข่ครั้งล่ะมากๆ เพื่อเผื่อไข่บางส่วนที่อาจเสียหาย ผีเสื้อกลางคืนมักวางไข่เป็นกลุ่มและมีขนจากลำตัวปกคลุมไว้ ขณะที่ผีเสื้อวางไข่จะขับสารเหนียวๆออกมาเพื่อให้ไข่ยึดติดกับใบไม้ ไข่ของผีเสื้อมีสี รูปร่าง และขนาดที่แตกต่างกันไปตามวงศ์ ของผีเสื้อ ซึ่งมีหลายแบบด้วยกัน ทั้งกลม แบน หรือสี่เหลี่ยมผืนผ้า |
|
||
|
|||
หลังจากที่ผีเมื้อวางไข่ไว้แล้ว 5
10 วัน หนอนก็จะใช้ปากเจาะเปลือกไข่ให้แตกออกและเริ่มกินเปลือกไข่ของตัวเองเป็นอาหารมื้อแรก
( แต่จากการสังเกตพบว่า ผีเสื้อบางชนิดไม่ได้กินเปลือกไข่จนหมด จะกินเพียงครึ่งเดียวหรือ
2 ใน 3 ) ไม่มีคำยืนยันที่แน่ชัดว่าเพราะเหตุใดหนอนถึงกินเปลือกไข่ตัวเองก่อน
นักวิทยาศาสตร์บางท่านสันนิษฐานว่าเปลือกไข่อาจมีสารอาหารที่จำเป็นต่อการเจริญเติบโตของหนอนผีเสื้อ
หลังจากนั้นหนอนจะเริ่มกินใบพืชเป็นอาหารต่อไป
|
|
||
|
|||
| หนอนมีลำตัวเป็นปล้องๆ ส่วนหัวมีตาเดี่ยวอยู่ข้างละ6ตามีปากอยู่ด้านใต้
เป็นลักษณะแบบปากกัดกิน ( chewing ) ใกล้ขากรรไกรมีหนวดสั้นๆ 1 คู่ ทำหน้าที่สำหรับคลำหาทิศทางในการคืบคลาน ใต้ปากมีรูขับของเหลวจากต่อมใย( spinneret ) เส้นใยที่ถูกขับออกมาจะแห้งและแข็งเมื่อสัมผัสกับอากาศ หนอนจะใช้เส้นใยนี้รองลำตัวสำหรับการคืบคลานไปข้างหน้า ถัดจากส่วนหัวเป็นปล้องอก 3 ปล้อง แต่ละปล้องมีขาที่มีปลายแหลม 1 คู่ มีเล็บเรียงเป็วงที่ปลายขา ถัดจากปล้องอกเป็น ปล้องท้องทั้งหมด ขาคู่อื่นๆในปล้องท้องเป็นขาเทียม ( prolegs ) มีปลายทู่ ไม่มีเล็บที่ปลายขา ส่วนใหญ่จะมีขาเทียม 4 5 คู่ หนอนจะหายใจผ่านทางช่องหายใจที่อยู่ด้านข้างของลำตัว( แบบ peripneustic ) เมื่อหนอนเจริญเติบโตได้ระยะหนึ่งก็จะลอกคราบ เนื่องจากผิวหนังของหนอนจะไม่ขยายตัวตามการเจริญเติบโตของร่างกาย ตลอดช่วงของการเป็นหนอนจะลอกคราบประมาณ 4 6 ครั้ง หลังจากลอกคราบครั้งสุดท้าย ผิวด้านนอกของลำตัวจะแข็งตัวเป็นเปลือกดักแด้เข้าสู่ระยะของดักแด้ต่อไป (ดักแด้ของผีเสื้อกลางคืนบางชนิดเป็นเส้นใหญ่ที่พันรอบตัวเองไว้) หนอนผีเสื้อมีชื่อเรียกแตกต่างกันไปในแต่ละท้องถิ่น เช่น ตัวแก้ว ตัวเขียวหวาน บุ้ง ร่าน เป็นต้น |
|||
|
|
||
| ระยะที่เป็นดักแด้จะไม่มีการกินอาหารแต่อย่างใด ผีเสื้อส่วนใหญ่อยู่ในดักแด้ประมาณ 10 15 วัน หากสภาพอุณหภูมิภายนอกไม่เหมาะสมอาจยืดเวลาออกไปอีก ระหว่างนี้เนื้อเยื่อของตัวหนอนที่อยู่ภายในดักแด้จะย่อยสลายเกือบหมด เหลือเพียงตุ่มเล็กๆ คู่หนึ่งตุ่มนี้จะเจริญเติบโตขึ้นมาใหม่จนกลายเป็นผีเสื้อตัวเต็มไว ที่มีปีกพับยู่ยี่อยู่ภายในดักแด้ | |||
|
|||
หลังจากครบระยะแล้วผีเสื้อจะใช้ขาดันให้เปลือกดักแด้แตกออกและขยับตัวออกมา ขณะที่ผีเสื้อออกจากดักแด้ใหม่ๆยังบินไม่ได้ในทันทีต้องเกาะห้อยปีกลงด้านล่าง เพื่อให้ปีกแห้งและกางออกเต็มที่จนมีความแข็งแรงพอจึงเริ่มบินออกหากิน หนอนผีเสื้อที่ขาดแคลนอาหารเมื่อเป็นตัวเต็มไวอาจมีปีกที่พิการหรือกางออกไม่สมบูรณ์ได้ ผีเสื้อที่ออกจากดักแด้เป็นตัวเต็มวัยที่สมบูรณ์ พร้อมจะผสมพันธุ์ได้ทันทีและจะไม่มีการเจริญเติบโตหรือ เปลี่ยนแปลงรูปร่างอีกจนกระทั่งตาย |
|
||
 |