หน้าแรก | กิตติกรรมประกาศ | วัตถุประสงค์ | บทคัดย่อ | ขั้นรวบรวมข้อมูล | ที่มาและความสำคัญ | อัตชีวประวัติสุนทรภู่ | ผลการศึกษา | สรุปผลการศึกษา | ทีมงาน
 
 
 
 
     
ถึงบางโขมดมีธารตะพานช้าง บรรทุกทางครบร้อยห้าสิบเส้น
มีโพธิ์พุ่มชุ่มชื่นระรื่นเย็น ี่ ไม่ว่างเว้นสัปปุรุษเขาหยุดเรียง

 
ประจวบจนถึงตำบลบ่อโศก   ยามวิโยคออกชื่อก็ครือหู
ถึงจะไม่รู้จักไม่รักรู้ แต่เพลินดูไปที่บ่อยังท้อใจ
ระยะเดินเถินทางมากลางป่า สองร้อยห้าสิบเส้นถึงสระใหญ่
พอได้กึ่งมรคาพนาลัย พี่รีบไสช้างเดินโดยลำลอง
   
   
   
   

 
 
การเดินทางด้วยทางน้ำได้สิ้นสุดลงที่ท่าเรือ โดยผ่านบ้านขวาง จากคำประพันธ์แสดงถึงชุมชนที่หนาแน่นและเป็นศูนย์กลางแห่งการเดินทางเหมือนเช่นเป็นชุมทางทางน้ำที่ผู้คนแวะพักและเดินทางต่อไป
สำหรับคณะของพระองค์เจ้าปฐมวงศ์เมื่อเดินทางถึงท่าเรือก็ยกพลและสัมภาระขึ้นบกเพื่อเดินทางต่อโดยใช้ขบวนช้าง 20 เชือก
“กองคเชนท์เกณฑ์ช้างยี่สิบเชือก   มาจัดเลือกกองหมอขึ้นคอไส
ที่เดินดีที่กูบไม่แกว่งไกว   วิสูตรใส่สองข้างเป็นช้างทรง

ช้างทรงของพระองค์เจ้าปฐมวงศ์ ต้องมีการเลือกสรรเดินดีไม่แกว่งไกว โดยเฉพาะการเลือกควาญช้างแต่ละเชือกต้องมีความชำนาญ
ในการเดินทางด้วยช้างสุนทรภู่ได้เล่าเรื่องราวความวุ่นวายในขญะเดินทางไว้ละเอียด เช่น
“ สงสารนางชาวในที่ไปด้วย   ทั้งโถถ้วยเครื่องแต่งแป้งขมิ้น
หวีกระจกตกแตกกระจายดิน   เจ้าของผินหน้าหาน้ำตาคลอ”
     
“แต่ปีนไหล่เหนี่ยวพลัดสุหรัดขาด   สองมือพลาดพลัดคว่ำลงต้ำผึง
กรมการบ้านป่าเขาฮาฮึง   ทำโกรธขึ้งเรียกพวกผู้ชายเร็ว”
     
“แต่ตัวพี่นี้จำเพาะเป็นเคราะห์ร้าย   ต้องขึ้นพลายนำทางช้างตกมัน
เพื่อนเขาแกล้งตบมือกระพือพัด   ช้างสบัดหลุดไปในไพรสัณฑ์”

ในปัจจุบันท่าเรือได้ถูกจัดตั้งเป็นเทศบาลตำบลท่าเรือ จังหวัดพระนครศรีอยุธยา โดยจัดตั้งขึ้นเมื่อปี พ.ศ. 2487 มีพื้นที่ 3 ตารางกิโลเมตร บ้านเรือนและอาคารพาณิชย์เพิ่มมากขึ้น ซึ่งแสดงถึงความเจริญอย่างต่อเนื่องมากว่า 200 ปี
ถึงบางโขมดมีธารตะพานช้าง   บรรทุกทางครบร้อยห้าสิบเส้น
มีโพธิ์พุ่มชุ่มชื่นระรื่นเย็น   ไม่ว่างเว้นสัปปุรุษเขาหยุดเรียง
     

วัดสุนทรเทพมุนี (สะพานช้าง) ต. บางโขมด อ.บ้านหมอ จ.สระบุรี

บางโขมดยังคงมีร่องรอยแสดงให้เห็นสอดคล้องกับธารตะพานช้าง ดังเช่นวัดสุนทรเทพมุณีหรือวัดสะพานช้าง

การเดินทางถึงบางโขมดด้วยระยะทางร้อยห้าสิบเส้น ( กิโลเมตร) มีการบันทึกไว้ว่ามีธารตะพานช้าง แสดงว่าที่บางโขมดเป็นสถานที่สำหรับพักช้างกลางทางเพราะมีลำธารให้ช้างได้เล่นน้ำ ปัจจุบันปรากฏร่องรอยเดิมเพราะที่นี่คือ ต.สะพานช้าง โดยเฉพาะที่วัดสุนทรเทพมุณี (สะพานช้าง) ได้ปรากฏช้างปั้น 2 เชือกเป็นสัญลักษณ์ของวัดที่บางโขมด แสดงว่าสมัยก่อนที่นี่เต็มไปด้วยช้าง
ตามประวัติ “บางโขมด” น่าจะเป็นคำที่พวกขอมเรียก “บาง” หมายถึงลุ่มน้ำขังตลอดปี “โขมด” เป็นภาษามอญ แปลว่าสีดำ ภูตผีปีศาจที่ดุร้าย เมื่อรวมเข้าด้วยกัน หมายถึงที่ราบลุ่มสีดำ
บางโขมดเป็นทางขึ้นพระพุทธบาท ซึ่งน่าจะเป็นบริเวณคูเมืองเก่าเพราะเคยมีคนไปขุดค้นได้วัตถุโบราณหลายชิ้น ต.บางโขมด อยู่ที่ อ.บ้านหมอ จ.สระบุรี