ภาพนิ่ง PPT
ชื่อพฤกษศาสตร์ Caesalpinia sappan Linn.
ชื่อพื้นเมือง ฝาง (ไทย) ฝางเสน ฝางส้ม (ภาคกลาง) ง้าย (กระเหรี่ยง กาญจนบุรี) หนามโค้ง (แพร่)
ฝาง เป็นไม้พุ่ม สูง 5 - 8 เมตร มีหนามทั่วไป ใบ ประกอบแบบขนนกสองชั้น เรียงสลับ ใบย่อยรูปไข่หรือรูปขอบขนาดกว้าง 0.6 0.8 ซม. ยาว 1.5 1.8 ซม. โคนใบเฉียง ดอกช่อ ออกที่ซอกใบตอนปลายกิ่งและที่ปลายกิ่ง กลีบดอกสีเหลือง ผล เป็น ฝักแบนสีน้ำตาล
ที่อยู่ พบขึ้นตามเขาหินปูนที่แห้งแล้งป่าดงดิบแล้งทั่วไป และป่าเบญจพรรณปะปรายทั่ว ๆ ไป โดยเฉพาะทางภาคตะวันตกและภาคตะวันออกเฉียงเหนือ
การขยายพันธุ์ อาจใช้การตอนกิ่ง หรือ โดยการใช้เมล็ดเพาะก็ได้
ประโยชน์อื่น ๆ ตำรายาไทยใช้แก่นเป็นยาบำรุงโลหิต แก้ปอดพิการ ขับเสมหะ ขับระดู น้ำต้มแก่นใช้แต่งสีแดงของน้ำยา อุทัย และใช้เป็นสีปรุงอาหาร ใช้ประโยชน์ในการทำสีย้อมผ้าฝ้ายและไหมได้ดี สารที่มีสีคือ brazilin
ส่วนที่ให้สี แก่นและรากจะให้สีชมพู สีแดง เลือดหมูและสีบานเย็น
การย้อมสี นำแก่นหรือรากมาผ่าแล้วสับให้เป็นชิ้นเล็กๆ แช่น้ำทิ้งไว้ 1 คืน นำมาต้มประมาณ 1 ชั่วโมง แล้วกรองเอากากออก ใส่น้ำใบส้มป่อยหรือน้ำจากพืชที่มีรสเปรี้ยวและน้ำด่างลงไป แล้วใส่เกลือกเล็กน้อย ใส่ผ้าที่เตรียมไว้ (ทำความสะอาดแล้วบิดให้หมาด) ใส่ลงไปในหม้อย้อม ต้มต่อไปประมาณ 30 นาที หรือดูจนกว่าจะได้สีที่ต้องการแล้วยกหม้อลงทิ้งไว้ให้เย็น จากนั้นนำผ้ามาบิดให้หมาด กระตุก 2 3 ครั้ง นำไปผึ่งให้แห้งแล้วจึงนำมาซักในน้ำสะอาดจนน้ำใส จากนั้นนำไปผึ่งให้แห้ง จะได้สีชมพูอมแดงเก็บหรือนำไปใช้งาน
? ถ้านำไปจุ่มในน้ำผลมะเกลือจะได้สีเข้มขึ้น
? ถ้านำไปจุ่มในน้ำสารส้มจะช่วยทำให้สีสดขึ้น
ภาพนิ่ง 47