|
คำศัพท์ (ญี่ปุ่น)
|
คำแปล (ไทย)
|
คำอธิบายเพิ่มเติม
|
|
Aji
|
ทิ้งเชื้อ
|
หมากที่ถูกคู่ต่อสู้ล้อมไว้จนไม่มีทางรอดแล้ว
แต่ยังมีพิษสงใช้ทำประโยชน์ได้อีก
|
|
Aki-Sankaku
|
สามเหลี่ยมว่างเปล่า
|
บางคนเรียกสามเหลี่ยมโง่ เพราะมันเป็นรูปร่างเลวชนิดหนึ่ง
|
|
Atari
|
เรียกกิน
|
การกล่าวเตือนคู่ต่อสู้ว่าเราสามารถเดินจับกินคู่ต่อสู้ในการเดินครั้งต่อไป
|
|
Chuban
|
ระยะกลางกระดาน
|
ในการเล่นโกะ เราแบ่งหมากเป็น 3 ช่วงคือ
ระยะเปิดเกม , ระยะกลางกระดาน , ระยะปิดเกม
|
|
Dame
|
เขตฉนวน
|
บริเวณดินแดนที่ยังไม่แน่ชัดว่าฝ่ายใดจะได้ครอบครอง
|
|
Dan
|
ดั้ง
|
ระดับฝีมือของผู้เล่นโกะ ที่สูงกว่าระดับคิว
(Kyu) ...มีตั้งแต่ต่ำสุด 1ดั้ง - สูงสุด 9ดั้ง
|
|
Fuseki
|
เปิดเกม
|
การเล่นหมากช่วงเปิดเกม
|
|
Goban
|
กระดานโกะ
|
-
|
|
Goke
|
โถโกะ
|
โถที่ใช้ใส่เม็ดหมากล้อม
|
|
Go Ishi
|
เม็ดหมากล้อม
|
-
|
|
Gote
|
มือตาม
|
หมากที่คู่ต่อสู้ไม่จำเป็นต้องโต้ตอบ
เพราะไม่ก่อให้เกิดความเสียหายที่ยอมรับไม่ได้
|
|
Gosei
|
ตำแหน่งโกเซย์
|
เป็นชื่อรายการชิงตำแหน่งโกเซย์ของญี่ปุ่น
|
|
Hama
|
หมากเชลย
|
หมากที่ถูกคู่ต่อสู้จับกิน
|
|
Hane
|
เบียด
|
หมากที่เล่นทะแยงมุมออกจากหมากสีเดียวกันไปปิดหัวหมากคู่ต่อสู้
|
|
Hasami
|
ตีกระหนาบ
|
การโจมตีคู่ต่อสู้ โดยการเล่นหมากขัดขวางคู่ต่อสู้ไม่ให้สร้างฐานไปตามข้างกระดาน
|
|
Hayashi
|
สำนักโกะฮายาชิ
|
เป็น 1 ใน 4 สำนักโกะที่ตั้งขึ้นในสมัยโชกุนโตกุกาว่าของญี่ปุ่น
|
|
Hiraki
|
ขยายตัว
|
การเล่นหมากที่ขยายออกจากหมากสีเดียวกัน
ไปตามข้างกระดาน (ปกติมักเล่นบนเส้นที่ 3 , 4 )
|
|
Honinbo
|
1.สำนักโกะฮงนินโบ
2.ตำแหน่งฮงนินโบ
|
1.เป็น 1 ใน 4 สำนักโกะที่ตั้งขึ้นสมัยโชกุนโตกุกาว่าของญี่ปุ่น
2.ปัจจุบันชื่อสำนักฮงนินโบถูกนำมาตั้งเป็นชื่อรายการชิงตำแหน่งฮงนินโบ
|
|
Honte
|
หมากที่เหมาะสมแม้ว่าจะดูเหมือน
ช้าเกินไปก็ตาม
|
-
|
|
Hoshi
|
จุด 4-4
|
-
|
|
Igo
|
ชื่อเรียกอย่างเป็นทางการของหมากล้อม
|
-
|
|
Inoue
|
สำนักโกะอิโนอุเอะ
|
เป็น 1 ใน 4 สำนักโกะ ที่ตั้งขึ้นสมัยโชกุนโตกุกาว่าของญี่ปุ่น
|
|
Ji
|
ดินแดน
|
-
|
|
Jigo
|
เสมอ
|
เกมที่ผู้เล่นทั้งสองฝ่ายได้คะแนนเท่ากันพอดี
|
|
Joseki
|
สูตรมุม
|
ลำดับหมากที่ผู้เล่นทั้งสองฝ่ายพยายามแบ่งผลประโยชน์กันบริเวณมุมและข้าง
กระดาน โดยยอมรับได้ทั้ง 2 ฝ่าย ไม่มีฝ่ายใดได้เปรียบเสียเปรียบจนเกินไป
หากการแบ่งผลประโยชน์ไม่ยุติธรรมเราจะไม่ถือเป็นสูตรมุม
|
|
Judan
|
ตำแหน่ง 10 ดั้ง
|
Judan นั้นแปลตรงตัวแปลว่า 10 ดั้ง ซึ่งเป็นชื่อรายการชิงตำแหน่ง
10 ดั้งของญี่ปุ่น
(จริง ๆ แล้วระดับฝีมือของนักเล่นโกะมีสูงสุด
9 ดั้ง)
|
|
Kabe
|
กำแพง
|
กลุ่มอิทธิพลชนิดหนึ่งที่มีรูปร่างเป็นแนวตั้งฉากกับกระดาน
ส่งอิทธิพลไปด้านข้างของกระดาน
|
|
Kakari
|
การเข้าหา
|
การเล่นหมากเข้าหาหมากของคู่ต่อสู้ ที่มุม
|
|
Kaketsugi
|
ปากเสือ
|
คือการผูกหมากแบบเปิดที่คู่ต่อสู้ไม่สามารถตัดได้
...ปากเสือถือว่าเป็นหมากรูปร่างดี (Good Shape) ลักษณะหนึ่ง
|
|
Keima
|
ตาม้า
|
หมากที่เล่นออกจากหมากสีเดียวกัน ในลักษณะเป็นรูปตัว
L เช่นเดียวกับการเดิน
ของม้า ในหมากรุก
|
|
Keshi
|
การลดทอน , ริดรอน
|
-
|
|
Ki
|
ลมหายใจ
|
จำนวนอิสระภาพของกลุ่มหมาก
|
|
Kikashi
|
หมากบังคับ
|
หมากที่เล่นแล้วคู่ต่อสู้ต้องโต้ตอบ มิฉะนั้นจะเกิดความเสียหายที่ยอมรับไม่ได้
แต่ผู้เล่นหมากบังคับสามารถถอนตัวไปเล่นบริเวณอื่นได้ แล้วจะกลับมาเล่นที่เดิมเมื่อเห็นว่าสถานการณ์เหมาะสม
|
|
Kiri
|
ตัดหมาก
|
-
|
|
Kisei
|
ตำแหน่งคิเซย์
|
ชื่อรายการแข่งโกะชิงตำแหน่งคิเซย์ ซึ่งเป็นรายการที่มีเงินรางวัลมากที่สุด
|
|
Ko
|
การต่อรอง
|
ในสถานการณ์ที่ผู้เล่นทั้งสองสามารถจับกินกันได้ไม่สิ้นสุด
จึงต้องมีกฎว่าเมื่อฝ่ายหนึ่งกินโคะ อีกฝ่ายหนึ่งต้องไปเล่นที่อื่นก่อนอย่างน้อย
1 ตา จึงจะกลับมากินโคะคืนได้ ...จึงเกิดการสู้โคะขึ้นโดยเมื่อฝ่ายหนึ่งกินโคะแล้ว
อีกฝ่ายจะเล่นหมากบังคับ (Kikashi) เพื่อให้คู่ต่อสู้ต้องโต้ตอบ
แล้วกลับมากินโคะ
อีกครั้ง เราเรียกการเล่นอย่างนี้ว่าการต่อรอง
(Ko)
|
|
Kogeima
|
ตาม้าเล็ก
|
คือการเดินหมากตาม้าเหมือนปกติ ...มีหมากตาม้าอีกแบบที่เรียกว่า
"ตาม้าใหญ่"
[ดู Ogeima]
|
|
Komi
|
แต้มต่อ
|
คะแนนที่ฝ่ายขาวจะได้เพื่อชดเชยความเสียเปรียบที่ฝ่ายดำได้เดินก่อน
(ปัจจุบัน แต้มต่อมาตรฐานของกระดาน 19x19 กำหนดไว้ 5.5 คะแนน ...กระดาน
13x13 กำหนดไว้ 3.5 คะแนน
|
|
Komoku
|
จุด 3-4
|
-
|
|
Kosumi
|
หมากทะแยงมุม
|
หมากที่เล่นออกจากหมากสีเดียวกันในลักษณะทะแยงมุม
|
|
Kosumi-Tsuge
|
เตะ
|
การเล่นหมากทะแยงมุม (ดู Kosumi) ไปปะทะตัวคู่ต่อสู้
|
|
Kyu
|
คิว
|
ระดับฝีมือของผู้เล่น ที่ยังมีฝีมือไม่ถึงระดับดั้ง
(Dan) มีตั้งแต่ต่ำสุด 35คิว - สูงสุด 1คิว
|
|
Kyuba
|
งานด่วน
|
คือจุดเร่งด่วนบนกระดานที่จะต้องรีบยึด
|
|
Kyusho
|
จุดตาย
|
จุดสำคัญยิ่งยวดบนกระดาน ...มีสุภาษิตโกะว่า
"จุดตาย ต้องแย่งยึด" เพราะถ้าเรายึดจุดตายของคู่ต่อสู้ได้ เขาจะลำบาก
แต่ถ้าเรายึดจุดตายของเราเองได้ เราก็จะไม่มีจุดตายเป็นจุดอ่อนอีกต่อไป
เพราะฉะนั้น จุดตาย ต้องแย่งยึด
|
|
Me
|
ห้อง
|
-
|
|
Meijin
|
ตำแหน่งเมย์จิน
|
เป็นชื่อรายการแข่งขันชิงตำแหน่งเมย์จินของญี่ปุ่น
ปัจจุบันมีเงินรางวัลมากเป็น
อันดับ 2 รองจากรายการคิเซย์
|
|
Miai
|
ทวิบท [สองทางเลือก]
|
มีจุดที่ดีให้เลือกเล่นถึง 2 ทางเลือก
|
|
Moyo
|
กรอบดินแดน
|
-
|
|
Oba
|
งานใหญ่
|
-
|
|
Ogeima
|
ตาม้าใหญ่
|
หมากตาม้าที่เดินห่างออกไปอีก 1 จุด [ดูหมากตาม้า
: Keima]
|
|
Osae
|
สกัด
|
-
|
|
Oza
|
ตำแหน่งโอสะ
|
เป็นชื่อรายการชิงตำแหน่งโอสะของญี่ปุ่น
|
|
Ponnuki
|
ปงนุกิ
|
รูปร่างปงนุกิ (Ponnuki) เป็นรูปร่างดีเยี่ยมในอุดมคติของโกะเลยทีเดียว
เพราะรูปร่างของมันแผ่อิทธิพลออกไปรอบด้าน และมีความเป็นไปได้สูงที่จะสร้าง
2 ห้องได้ในการเดินไม่กี่ครั้งเท่านั้น จนมีสุภาษิตโกะว่า "ปงนุกิ
มีค่า 30 คะแนน"
|
|
Sabaki
|
รูปร่างเบา
|
รูปร่างของกลุ่มหมากที่เบา และยืดหยุ่นดี
(คำว่า Sabaki มีความหมายในเชิงชมเชย)
|
|
Sanrensei
|
ค่ายกล 3 ดาว
|
การเล่นหมากที่จุดดาว เรียงกันเป็นแนวเส้นตรงถึง
3 จุด
|
|
Seki
|
ต่างรอด
|
สถานการณ์ที่ทั้ง 2 ฝ่ายไม่สามารถจับหมากคู่ต่อสู้กินได้
เพราะหมากรัดตัวทั้งคู่ ทั้ง 2 ฝ่ายมีชีวิตโดยอาศัยซึ่งกันและกัน
เราเรียกสถานการณ์นี้ว่า Seki ...เมื่อจบเกมจะถือว่าหมากที่อยู่ในสถานการณ์
Seki ไม่ตายทั้งคู่ และดินแดนที่เกิดภายในสถานการณ์นี้จะไม่นับ
|
|
Seme
|
การโจมตี
|
-
|
|
Semeai
|
การไล่ล่าจับกินซึ่งกันและกัน
|
-
|
|
Sente
|
มือนำ
|
หมากที่เล่นแล้วคู่ต่อสู้จำเป็นต้องโต้ตอบ
ทำให้ผู้เล่นหมาก Sente สามารถนำหมากไปเล่นต่อที่อื่นได้อีก
|
|
Shicho
|
บันได
|
เป็นการไล่ล่าจับกินรูปแบบหนึ่ง ที่ฝ่ายหนึ่งสามารถอาตาริ
อีกฝ่ายหนึ่งไปอยู่
เรื่อยทุกตา เมื่อไล่ล่าไปจนถึงสุดขอบกระดาน
ฝ่ายที่ถูกไล่ล่าจะถูกจับ
กินอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้ แต่ถ้ามีหมากของฝ่ายใดฝ่ายหนึ่งมาขวางทางบันไดอยู่
ฝ่ายนั้นจะชนะในการไล่ล่าจับกินตามขั้นบันได
|
|
Shicho-Breaker
|
หมากหยุดบันได
|
หมากที่เข้าไปขวางทางในรัศมี 6 ช่อง ของบันได
ทำให้การไล่ล่าจับกินตามแนวขั้นบันไดไม่สำเร็จ
|
|
Shimari
|
ล้อมมุม
|
-
|
|
Shodan
|
1 ดั้ง
|
ระดับฝีมือระดับดั้งขั้นแรก
|
|
Tengen
|
ตำแหน่งเท็นเง็น
|
เป็นชื่อรายการชิงตำแหน่งเท็นเง็นของญี่ปุ่น
|
|
Tenuki
|
ไม่รับ
|
การนำหมากไปเล่นบริเวณอื่นของกระดานโดยไม่ตอบรับหมากที่คู่ต่อสู้เพิ่งเล่นไป
|
|
Tesuji
|
หมากเด็ด
|
หมากที่ทำให้บรรลุวัตถุประสงค์ใดวัตถุประสงค์หนึ่งอย่างยอดเยี่ยม
|
|
Tobi
|
กระโดด
|
การเล่นหมากออกจากหมากสีเดียวกันในลักษณะตรง
หมากที่กระโดดออกจากหมากสีเดียวกันห่าง 1 จุดเราเรียกว่า "กระโดดหนึ่ง"
ถ้าห่าง 2 จุดเราเรียกว่า
"กระโดดสอง"
|
|
Tsugi
|
เชื่อมหมาก
|
-
|
|
Tsuke
|
ประชิด
|
การเล่นหมากที่เข้าสัมผัสหมากคู่ต่อสู้
|
|
Tsume
|
การเล่นขวางทางไม่ให้คู่ต่อสู้ขยายตัว
ไปตามข้างกระดาน
|
-
|
|
Uchikomi
|
บุกรุก
|
-
|
|
Uchisugi
|
การเล่นหมากที่เกินกว่าเหตุ
|
-
|
|
Uki-Ishi
|
ล่องลอย
|
กลุ่มหมากที่ไม่มีฐานในการสร้าง 2 ห้อง
เราเรียกกลุ่มหมากพวกนี้ว่าเป็นกลุ่มที่ "ล่องลอย"
|
|
Yasui
|
สำนักโกะยาสุอิ
|
เป็น 1 ใน 4 สำนักโกะที่ตั้งขึ้นสมัยโชกุนตากุกาว่าของญี่ปุ่น
|
|
Yose
|
ระยะปิดเกม
|
ในการเล่นโกะ เราแบ่งหมากเป็น 3 ช่วงคือ
ระยะเปิดเกม , ระยะกลางกระดาน , ระยะปิดเกม
|
|
Yosu-Mi
|
ลองเชิง
|
การเล่นหมากที่ลองเชิงคู่ต่อสู้ว่า มีจุดประสงค์อะไร
|