ภาพนิ่ง PPT
ชื่อพฤกษศาสตร์ Acacia catechu (Linn. f.) Willd.
ชื่อพื้นเมือง เบ้ (กะเหรี่ยงเชียงใหม่) สีเสียดแก่น (ภาคเหนือ) สีเสียดเหลือง (เชียงใหม่)
สีเสียด เป็นไม้ยืนต้นขนาดย่อมถึงกลางสูง 10 15 เมตร กิ่งมีหนามเป็นคู่ เปลือกใน สีเทาคล้ำถึงเทาน้ำตาลค่อนข้างขรุขระ เปลือกใน สีแดง ใบประกอบแบบขนนกสองชั้น เรียงสลับยาว 9 17 ซม. ใบย่อมจำนวนมาก รูปของขอบขนาน ขนาดเล็ก ดอกช่อออกที่ซอกใบ รูปทรงกระบอกตรง กลีบดอกสีนวล ผลเป็นฝัก แบบยาว 5 10 ซม. ฝักแก่ สีน้ำตาลคล้ำเป็นมัน
ที่เกิด ขึ้นอยู่ปะปรายอยู่ในป่าเบญจพรรณราบ และปาโปร่งทางภาคเหนือ เป็นพันธุ์ไม้ที่ทนทานต่อความแห้งแล้ง ขึ้นได้ในดินแทบ ทุกชนิด สามารถขึ้นได้ในพื้นที่สภาพดินเลว มีกรวดหินปะปน ชอบแสงสว่างมีการระบายน้ำดี
การขยายพันธุ์ การเพาะเมล็ดเก็บเมล็ดเดือนกุมภาพันธุ์ไว้ 18,150 เมล็ด/กก. ความงอก 70% เพาะเมล็ดให้ได้ต้นกล้าสูง 30 50 ซม. ขุดหลุมกว้างและลึก 50 75 ซม. ใส่ปุ๋ยคอกรองก้นหลุม น้ำต้นกล้าลง ปลูกกลบดินให้แน่น รดน้ำให้ชุ่ม เมื่อต้นแข็งแรงแล้วไม่ต้องการน้ำมาก
ประโยชน์ เป็นไม้เนื้อแข็ง (อายุ 25-30 ปี) ใช้ทำเสา เครื่องมือกสิกรรมได้ดี เครื่องเรือนและเครื่องใช้ในบ้านได้ ทนทานแข็งแรงดี เปลือกช่วยรักษาโรคเหงือก เพดาน สิ้น และฟัน ช่องแผลในลำคอ คนสมัยก่อนใช้เปลือกแห้งสีฟัน แก่นมีฤทธิ์ ฝากสมานเนื่องจากมีสารแทนนิน ตำรายาไทยใช้กินแก้ท้องร่วง ใช้ยานอกรักษาบาดแผลและโรคผิวหนัง ถ้าสับแก่นให้เป็นชิ้นเล็ก ต้มเคี่ยวไฟอ่อนๆ กับน้ำ กรองเคี่ยวต่อจะได้ยางสีน้ำตาลดำ มีลักษณะเหนียว ปั้นเป็นก้อน ทิ้งไว้จนแห้งแข้ง เรียกกันว่าสีเสียด ลาวมีรสฝาดมาก ใช้ประยาหรือใช้ย้อมผ้าและฟอกหนังสัตว์
ส่วนที่ให้สี เปลือกให้สีแดงน้ำตาล แก่นให้สีน้ำตาล
การย้อมสี นำแก่นหรือเปลือกมาผ่าแล้วสับให้เป็นชิ้นเล็กๆ แช่ทิ้งไว้ 1 คืน นำมาต้มประมาณ 1 ชั่วโมง แล้วกรอง เอากากออก น้ำจากพืชที่มีรสเปรี้ยวและน้ำด่างลงไป ใส่ผ้าที่เตรียมไว้ (ทำความสะอาดแล้วบิดให้หมาด) ใส่ลงไปในหม้อย้อม ต้มต่อไปประมาณ 30 นาที หรือดูจนกว่าจะได้สีที่ต้องการ แล้วยกหม้อลง จากนั้น นำไปผึ่งให้แห้งแล้วจึงนำมาซักในน้ำสะอาด จนน้ำใส จากนั้นนำไปผึ่งให้แห้งจะได้สีแดงน้ำตาล (แก่น) และสีน้ำตาล (ราก) ถ้านำไปชุบน้ำสารส้มสีจะสดขึ้น
ภาพนิ่ง 47