ความสำคัญและประโยชน์ของป่าชายเลน

           ป่าชายเลนนับได้ว่ามีความสำคัญและประโยชน์มากมายมหาศาลซึ่งเป็นแหล่งรวมของพันธุ์พืชสัตว์น้ำและสัตว์บกนานาชนิดซึ่งเป็นประโยชน์ต่อการดำรงชีวิตของมนุษย์ในหลายรูปแบบ สรุปได้ดังนี้

  ด้านป่าไม   ไม้จากป่าชายเลนนำมาใช้ประโยชน์ในลักษณะต่างๆกันนิยมใช้อย่างกว้างขวางในแถบภูมิภาคเอเชีย คือ นำไม้มาเผาถ่าน ไม้ผืน ไม้เสาเข็ม และเครื่องมือด้านประมงเป็นต้น
         ใช้ทำถ่านไมจากป่าชายเลนที่นำมาเผาถ่านส่วนใหญ่เป็นไม้โกงกางทั้งนี้เพราะถ่านที่ได้จากโครงการมีคุณภาพดีให้ความร้อนสูงเมื่อเปรียบเทียบกับถ่านไม้ชนิดอื่นคุณสมบัติอีกอย่างหนึ่งคือเมื่อเผาแล้วมีปริมาณขี้เถ้าต่ำมีราคาดีประเทสไทยสามารถผลิตถ่านได้โดยเฉลี่ยแล้วปีหนึ่งสามารถผลิตถ่านได้ประมาณ 263,334ลุกบาศก์เมตรหรือคิดเป็นเงินประมาณ895ล้านบาทเมื่อเปรียบเทียบกับเขตร้อนในเอเชียนับได้ว่าประเทศไทยใช้ประโยชน์ไม้โกงกางในการเผาถ่านมากที่สุด
       ทำไม้ฝืน    การนำไม้ป่าชายเลนมาทำผืนเพื่อหุงต้มนับว่าสำคัญมากสำหรับประชาชนที่อาศัยอยุ่ตามชายฝั่งบริเวณชายฝั่งป่าชายเลน นอกจากนี้บางครอบครัวอาศัยการขายไม้ฝืนจากไม้ป่าชายเลนเป็นรายได้ประจำวันอีกด้วย
       ใช้ทำไม้เสาเข็มและไม้ค้ำยัน   ไม้จากป่าชายเลนที่นำมาทำเป็นเสาเข็มกันมากได้แก่ไม้ตาตุ่มและไม้โกงกาง เนื่องจากลำต้นมีลักษณะตั้งตรงสำหรับในประเทศใกล้เคียงเช่นมาเลเซียและอินโดนีเซียนำไม้จากป่าชายเลนโดยเฉพาะไม้โกงกางมาทำเป็นเสาเข็มอย่างกว้างขวางสำหรับประเทศไทยชาวบ้านมักนำมาทำเป็นเสาเข็มหรือค้ำยัน กระชัง กั้นซู่ หลักสำหรับเลี้ยงหอย หรือใช้ทำเครื่องมือประมงต่างๆ
       ใช้ในการกลั่นไม้    การเผาถ่านไม้ป่าชายเลนนอกจากจะได้ถ่านที่มีคุณภาพแล้ว ยังมีผลิตพลอยได้ที่เป็นของเหลวและก๊าซอีกหลายชนิดที่มีคุณค่าทางเศรษฐกิจโดยผ่านการควบแน่นจะได้ของเหลวรวมกัน เรียกว่า"กรดไพโรลิคเนียส"อันประกอบด้วยกรดน้ำส้มเมทธิลแอลกอฮอร์น้ำมันดินนับได้ว่าอุตสาหกรรมการกลั่นไม้มีแห่งเดียวในประเทศไทย คือ จังหวัดระนอง
ใช้ทำชิ้นไม้สับ   การนำไม้ป่าชายเลนมาเป็นชิ้นไม้สับนิยมทำการแพร่หลายในประเทศอินโดนีเซีย และมาเลเซีย ส่วนในประเทสไทยการนำไม้ในปาชายเลนมาทำเป็นชิ้นไม้สับนับว่ามีปริมาณน้อยมาก
       ใช้ทำเฟอร์นิเจอร   ไม้ป่าชายเลนสามารถนำมาทำเป็นเครื่องประดับบ้าน เช่น โต๊ะ เก้าอี้ ซึ่งมีความสวยงามตามธรรมชาติโดยเฉพาะรากไม้ตะบูนขาวที่มีระบบรากสวยงามนำมาตกแต่งเฟอร์นิเจอร์ได้สวยงาม ราคาแพง
       เป็นแหล่งแทนนิน   เปลือกไม้หลายชนิดยังเป็นแหล่งของแทนนินซึ่งนำมาใช้ประโยชน์ได้หลายย่าง เช่นทำหมึกทำสีทำกาวสำหรับติดไม้ย้อมอวนและใช้ในการฟอกหนังพบว่าในเปลือกไม้โปรงมีปริมาณแทนนินประมาณ 46 % โดยน้ำหนักของเปลือกไม้ หรือพังกาหัวสุมมีประมาณ 41%
       ใช้เป็นยาสมุนไพร   ผู้คนที่อาศัยใกล้ป่าชายเลนใช้ภูมิปัญญาท้องถิ่นในการนำพืชในป่าชายเลนมาใช้เป็นยารักษาโรคต่างๆ ซึ่งพบว่าไม้หลายชนิดที่สามารถมาทำเป็นยาได้ พอสรุปได้ดังน
 
       ด้านประมง   ป่าชายเลนนับว่ามีบทบาทสำคัญมากในการรักษากำลังผลิตประมงชายฝั่งและประมงนอกฝั่ง ซึ่งพอสรุปได้ดังนี้
       เป็นแหล่งอาหารที่สำคัญของสัตว์น้ำ    สิ่งมีชีวิตต่างๆที่อาศัยอยู่ในป่าชายเลน ได้อาศัยอาหารจำพวกอินทรีย์สาร ซึ่งได้จากการย่อยสลายของซากพืช เศษใบไม้ หรือส่วนต่างๆที่ร่วงหล่นมาจากต้นพืช เช่น ดอก กิ่ง ใบผลเมื่อส่วนต่างๆเหล่านี้ร่วงลงมาก็จะถูกย่อยสลายโดยเห็ด รา แบคทีเรีย โปรโตซัว รวมไปถึงสัตว์จำพวกปูหอยและหนอนป้องอาหารที่ได้จากการย่อยมีปริมาณโปรตีนสูงเป็นอาหารคืนสู่ระบบนิเวศป่าชายเลนต่อไปนอกจากการย่อยสลายของซากพืชจะเป็นแหล่งอาหารที่สำคัญของป่าชายเลนแล้ว พวกแพลงตอนพืชจำพวกไดอะตอมสาหร่ายสีน้ำเงินแกมเขียวและแพลงตอนสัตว์จำพวกลูกกุ้งและตัวอ่อนของสัตว์น้ำ ก็เป็นอาหารของสัตว์น้ำอื่นๆได้เช่นเดียวกัน
       เป็นที่อาศัยและอนุบาลสัตว์น้ำวัยอ่อน ป่าชายเลนมีความสำคัญโดยเป็นที่อยุ่อาศัยและแหล่งอนุบาลสัตว์น้ำวัยอ่อนซึ่งมีคุณค่าอย่างยิ่งทางเศรษฐกิจพบว่ามีสัตว์ทะเลหลายชนิดที่อาศัยป่าชายเลนเป็นแหล่งวางไข่ และอนุบาลวัยอ่อนเช่นสัตว์จำพวกกุ้งปลาต่างๆนอกจากนี้สัตว์อื่นที่อยู่ตามปากแม่น้ำและชายทะเล เมื่อวางไข่ในทะเลแล้วแตกเป็นตัวอ่อนตัวอ่อนก็จะเคลื่อนย้ายมาอาศัยป่าชายเลนเป็นแหล่งหากินและเจริญเติบโต พบว่าปริมาณของไข่ปลาและตัวอ่อนของปลาขึ้นอยู่กับปริมาณกับความอุดมสมบูรณ์ของป่าชายเลน ซึ่งจะพบมากที่สุดในช่วงเดือนพฤศจิกายนถึงเดือนธันวาคพบปลาที่สำคัญทางเศรษฐกิจกว่า 30 ชนิด
       ป่าชายเลนกับผลผลิตทางประมง การจับสัตว์น้ำในช่วงปี 2521-2537มีปริมาณไม่ต่ำกว่าปีละล้านตันโดยเฉลี่ยและประมาณแสนล้านตันเป็นกุ้งต่างๆ เช่น กุ้งแชบ๊วย กุ้งกุลาดำ ปลาที่สำคัญ เช่น ปลากระพง ปลากระบอก ปลานวลจันทร์ทะเล ปลาหมอเทศส่วนปูที่สำคัญมีอยู่ชนิดเดียวคือปูทะเลสำหรับหอยมีหอยดำ หอยแครงหอยนางรมหอยจุ๊บแจงเป็นต้นในกลุ่มประเทศแถบเอเชียการเพาะเลี้ยงสัตว์ในบริเวณป่าชายเลน พบว่าส่วนมากทำในรูปแบบของฟาร์มกุ้งในประเทศไทยพบว่าแถบจังหวัดสมุทรสงคราม สมุทรปราการ สุราษฎร์ธานี จันทบุรีและนครศรีธรรมราช พบว่าในปี พ.ศ.2534ประเทศไทยมีฟาร์มกุ้งจำนวนมากถึง26,145แห่งครอบคลุมพื้นที่ 468,388 ไร่ ได้ผลิตกุ้งน้ำเค็มปริมาณมากถึง 256,940 ตัน
       การรักษาสมดุลของระบบนิเวศ    ป่าชายเลนทำหน้าที่เชื่อมโยงระหว่างระบบนิเวศในทะเลและระบบนิเวศบนบก ซึ่งป่าชายเลนเป็นระบบนิเวศที่มีลักษณะเฉพาะ เป็นแหล่งสัตว์รวมสัตว์น้ำและสัตว์บกนานาชนิด นอกจากนี้ป่าชายเลนยังมีอินทรีย์วัตถุมากมาย ซึ่งจะเป็นแหล่งอาหารที่มีความสำคัญสำหรับสิ่งมีชีวิตต่างๆ ทั้งในระบบนิเวศของป่าเองและนอกบริเวณป่าชายเลนยังมีบทบาทสำคัญในการป้องกันพื้นที่ชายฝั่งทะเลจากคลื่นลมแรง และการกัดเซาะดิน ถ้าหากพื้นที่ป่าถูกรบกวนหรือทำลาย แหล่งที่อยู่อาศัยและแหล่งอาหารสำหรับสิ่งมีชีวิตต่างๆ ก็จะมีไม่เพียงพอ ซึ่งจะส่งผลกระทบถึงระบบนิเวศอื่นทั้งในบริเวณนั้นและใกล้เคียง