ชุดอุปกรณ์สาธิตการเกิดลม

ถ้าเอ่ยคำว่า "ลม" คิดว่าทุก ๆ คน คงรู้จักว่าลมคืออะไร แต่จะมีใครบ้าง เข้าใจว่า ทำไมลมจึงเกิดขึ้นได้ และ เกิดขึ้นได้อย่างไร

สาเหตุของการเกิดลมนั้น เมื่ออากาศได้รับความร้อนจะขยายตัว ทำให้ความหนาแน่น ของอากาศลดลง อากาศร้อนจึงลอยตัวสูงขึ้น ซึ่งเรียกว่า กระแสอากาศ อากาศที่มีอุณหภูมิต่ำ จากบริเวณข้างเคียงจึงเคลื่อน เข้าแทนที่ การเคลื่อนที่ของอากาศอันเนื่องจากความแตกต่างของอุณหภูมิ จึงเป็นสาเหตุหนึ่งที่ทำให้เกิด ลม

ลม คือ อากาศที่เคลื่อนที่ในแนวขนานกับพื้นผิวโลก เราทราบว่าอากาศที่ร้อนกว่ามีความดันอากาศ หรือความ กดอากาศต่ำกว่า ส่วนอากาศที่เย็นกว่าจะมีความดันอากาศหรือความกดอากาศสูงกว่า อากาศจึงเคลื่อนที่จาก บริเวณที่มีความกดอากาศสูงกว่า อากาศจึงเคลื่อนที่จากบริเวณที่มีความกดอากาศสูงไปยังบริเวณที่มีความกด อากาศต่ำ ดังนั้น จึงกล่าวได้ว่า ลมเกิดขึ้นเนื่องจากความแตกต่างของความกดอากาศ เช่น อากาศเหนือพื้นดิน และพื้นน้ำได้รับความร้อนจากดวงอาทิตย์ไว้ไม่เท่ากัน และก็คายความร้อนออกมาไม่เท่ากันด้วย จึงทำให้ อากาศมีอุณหภูมิที่แตกต่างกันทั้งในเวลากลางวันและกลางคืน เป็นสาเหตุทำให้เกิดลมบก และลมทะเล

อุปกรณ์ที่จะกล่าวต่อไปนี้ จะอธิบายการเกิดลมได้อย่างชัดเจน โดยอาศัยหลอดไฟฟ้าแบบไส้กระแสสลับ AC 220 volt 100 watt เป็นตัวให้ความร้อน ซึ่งทำให้ใบกังหันลมหมุนได้ทั้งในแนวตั้งและแนวนอน สามารถ นำไปเป็นอุปกรณ์ประกอบการเรียนการสอนในห้องเรียนได้ว่า ลมเกิดขึ้นมาได้อย่างไร


ตู้กล่องไม้อัด

โครงสร้างเป็นไม้อัดรูปทรงสี่เหลี่ยมจตุรัส พ่นสีดำภายนอก ฝาด้านบนสามารถเปิดออกได้ เพื่อสะดวกใน การถอดเปลี่ยนหลอดไฟฟ้าแบบไส้กระแสสลับ AC 220 volt 100 watt ด้วยสกรูเกลียวปล่อยที่มุมทั้งสี่ด้าน พร้อมกับเจาะรูที่ตู้กล่องไม้อัดทั้งด้านหน้าและด้านบน เพื่อติดท่อลมในแนวตั้งและแนวนอน ดังรูปที่ 1 และ 2


ท่อลม

เป็นวัสดุพลาสติก Acrylic ใสรูปทรงกระบอกกลวง เส้นผ่าศูนย์กลางภายในประมาณ 64 มิลลิเมตร ความหนา ของท่อ 3 มิลลิเมตร มีหน้าแปลนพลาสติก pvc เป็นตัวยึดท่อลมด้วยน้ำยาและหน้าแปลนพลาสติก pvc จะยึด ติดไว้กับตู้ไม้อัด ทั้งด้านหน้าและด้านบนด้วยสกรูเกลียวปล่อย ดังรูปที่ 1 และ 2


ตัวจับยึดใบกังหันลม

ทำด้วยวัสดุพลาสติก pvc ตรงกลางมี Terminal เป็นตัวรับแทนเพลาหมุนของใบกังหันลม ซึ่งสามารถปรับตัว ได้ และมีนัตล๊อคตำแหน่งใบกังหันลมให้อยู่ในตำแหน่งที่หมุนได้คล่องตัวที่สุด ดังรูปที่ 3


ฐานตู้กล่องไม้อัด

เป็นวัสดุพลาสติกท่อ pvc ขนาด 4 นิ้ว มีหน้าแปลนพลาสติก pvc เป็นฐานรองรับตู้กล่องไม้อัดพร้อมกับติด ขั้วหลอดไฟฟ้าแบบเกลียว ควบคุมด้วยสวิทช์ ปิด-เปิด และปลั๊กเสียบสายไฟฟ้ากระแสสลับ AC 220 volt ดังรูปที่ 4


ปัญหาข้อเสนอแนะ

- ใบกังหันลมนั้นจะมีปัญหาของความเที่ยงตรง และได้ตำแหน่งอย่างสมดุล เพราะเมื่อประกอบเข้าไปใน ท่อลมแล้ว จะหมุนหนักข้างใดข้างหนึ่ง จะพบในกังหันลมที่ติดอยู่ในแนวนอน
- ความโตของกังหันลม ควรให้มีความโตใกล้เคียงกับเส้นผ่าศูนย์กลางภายในท่อลมพลาสติก Acrylic ใส มากที่สุด ให้มีระยะห่างประมาณ 0.5-1 มิลลิเมตร
- แกนเพลาหมุนของใบกังหันลม ควรให้เป็นมุมปลายแหลมทั้งสองด้าน เพื่อให้มีจุดสัมผัสน้อยที่สุด
- มุมที่ใบกังหันลม ควรอยู่ที่ประมาณ 8-10 องศา เพื่อให้ใบกังหันลมปะทะลมที่เข้าไปในท่อลมได้เต็มที่
- วัสดุที่ใช้ทำใบกันหันลม ควรเป็นวัสดุอลูมิเนียม เพราะมีคุณลักษณะที่เบากว่าวัสดุอื่น ๆ
- หลอดไฟฟ้าแบบไส้ จะต้องอยู่ตรงตำแหน่งของท่อลมและปลายของหลอดไฟฟ้าแบบไส้ให้อยู่ตรงท่อลม ในแนวตั้ง เพราะลมจะพัดเข้ามาในแนวนอนออกไปในแนวตั้ง
- ในกรณีที่ต้องการให้ใบกังหันลมหมุนเร็วขึ้น ก็ต่อท่อลมในแนวตั้งให้มีความสูงมากขึ้น
ที่มา : วารสาร สสวท.
ผู้เขียน : ประสิทธิ์ รุจิเรขเรืองรอง พนักงานเทคนิค สำนักออกแบบและพัฒนาอุปกรณ์ สสวท.
เอกสารอ้างอิง : กระทรวงศึกษาธิการ, สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี. หนังสือเรียนวิชาวิทยาศาสตร์ เล่ม 5 ว 305 ชั้น ม.3 ระดับมัธยมศึกษาตอนต้น กรุงเทพฯ: คุรุสภา, 2540.