Americium
(Am)
อะเมริเซียม

เลขอะตอม 95 เป็นธาตุที 3 ของธาตุหลังยูเรเนียม (transuranium elements) จัดเป็นโลหะ
น้ำหนักอะตอม 243 (ใช้เลขมวลของไอโซโตปที่มีครึ่งชีวิตยาวนานทีสุด)
จุดหลอมเหลว 994 +/- 4 ํc
จุดเดือด (โดยประมาณ) 2607 ํc
ความหนาแน่น, 20 ํc 13.67 g/cc
เลขออกซิเดชันสามัญ +2, +3, +4, +5 หรือ +6

อะเมริเซียมเป็นธาตุที 3 ของธาตุหลังยูเรเนียม (transuranium elements) หลังพลูโทเนียม (Pu) ของธาตุแอกทินอยด์ในตารางธาตุ และเป็นธาตุที 4 ของธาตุหลังยูเรเนียมทีได้รับการค้นพบ (หลังคูเรียม, Cm) ทำนองเดียวกับธาตุหลังยูเรเนียมอื่น ๆ ธาตุนี้ไม่มีไอโซโตปทีเสถียร ไอโซโตปทีมีครึ่งชีวิตยาวนานที่สุด ได้แก 242Am ซึ่งมีครึ่งชีวิต 8.8 x 103 ปี

เนื่องจากไอโซโตปตาง ๆ ของอะเมริเซียมมีครึ่งชีวิตค่อนข้างสั้น และไม่มีไอโซโตปแม่ (ธาตุที่จะสลายให้อะเมริเซียม) ที่มีครึ่งชีวิตที่ยาวนาน อะเมริเซียมจึงไม่พบในธรรมชาติ ดังนั้นธาตุนี้จึงได้จากการสังเคราะห์โดยใช้ปฏิกิริยาทางนิวเคลียร์ในเตาปฏิกรณ์นิวเคลียรเพียงอย่างเดียว

การค้นพบ

ในปลายปี ค.ศ. 1944 Seaborg, James, Morgan และ Ghiorso ค้นพบ 241Am ที่ Metallurgical Laboratory (เดี๋ยวนี้เรียกวา Argonne National Laboratory) ของมหาวิทยาลัยชิคาโกในสหรัฐอเมริกา โดยปฏิกิริยาการจับนิวตรอนของ 239 Pu ในเตาปฏิกรณ์นิวเคลียร์

การใช้ประโยชน์

ไอโซโตป 241Am ใช้เป็นแหล่งรังสีแกมมา (portable source for gamma radiography) ในอดีตเคยนำ 241Am มาระดมยิงด้วยนิวตรอนเพื่อผลิต 242Am และ 242Cm และธาตุหลังยูเรเนียมที่หนักขึ้น แต่ในปัจจุบันนิยมใช้ 243Am มากกว่า (243Am ได้มาจาก 242Pu) ไอโซโทป 243Am ใช้ศึกษาด้านเคมีและใช้เตรียม 244Cm ในปริมาณมากเป็นระดับกิโลกรัม เพื่อใช้เป็นแหล่งพลังงาน

ความเป็นพิษ

อะเมริเซียมเป็นธาตุกัมมันตรังสีที่เป็นพิษอย่างแรง ระดับความทนได้ของร่างกาย (กระดูก) ต่อ 241 Am เป็นเพียง 0.02 ug เท่านั้น เพราะอัลฟาแอกติวิตีจาก 241Am เป็นถึง 3 เท่าของเรเดียม การค้นคว้าวิจัยที่มีอะเมริเซียมเข้ามาเกี่ยวข้องด้วยจึงต้องใช้ความระมัดระวังสูง มีตัวทำหน้าที่กำบังและต้องใช้อุปกรณ์พิเศษป้องกันมิให้ธาตุนี้มีโอกาสสัมผัสหรือเข้าสู่ร่างกายเราได้
ผู้เขียน : ดร.ชัยวัฒน์ เจนวาณิชย์
ที่มา : รวบรวมจาก หนังสือสารานุกรมธาตุ