ดาวหาง

คนในสมัยโบราณรูสึกกลัว ตื่นเตน ยํ าเกรง และสนใจดาวหางมานานแลว นักดาราศาสตรชาติจีนได เคยเรียกดาวหางวา ดาวไมกวาด กวี Homer ชาวกรีก ก็ไดเคยบันทึกไววา ดาวหางเปนดาวอัปมงคลที่นํ าโรค ราย ทุพภิกขภัย ความหายนะ กบฏ และสงครามมาสูมวลมนุษยชาติ คนบางคนก็คิดไปวาการโคจรของดาว หางผานใกลโลก จะทํ าใหดินฟาอากาศของโลกรอนขึ้น ทํ าใหแผนดินไหว และภูเขาไฟระเบิดได

นักประวัติศาสตรไดบันทึกความผูกพันระหวางดาวหาง กับเหตุการณรายแรงในประวัติศาสตรไวมากมาย เชนในป พ.ศ. 609 เมื่อกองทัพโรมันบุกเขาโจมตีนครเยรูซาเลม ไดมีดาวหางปรากฏ ในป พ.ศ. 1999 ขณะกอง ทัพตุรกีกําลังลอมกรุง เบลเกรด ก็ไดมีดาวหางปรากฏอีกเชนกัน เหตุการณครั้งนั้นไดทํ าใหทหารทั้งสองฝายมี ความกลัว จนกองทัพระสํ่ าระสาย สันตะปาปา Calixtus ที่ 3 ทรงตองออกสวดมนตออนวอนมิใหพระเจาลงโทษ ทหารที่กําลังสูกันในสงคราม ในป พ.ศ. 2237 E. Halley ไดทํ าใหผูคนปริวิตก เมื่อเขากลาววา ดาวหางมี โอกาสจะพุงชนโลก

แตเมื่อวิทยาศาสตรเจริญกาวหนาขึ้น ความเขาใจในธรรมชาติของดาวหางก็มีมากขึ้น ปจจุบันนี้เรารูวา ดาวหางมีแกน ที่ประกอบดวยนํ้ าแข็งและหิน เมื่อดาวหางโคจรเขาใกลดวงอาทิตย ความรอนจากดวงอาทิตยจะ ทํ าใหนํ้ าแข็งละลาย นํ้าจะระเหย เปนแกส และฝุนละอองจากหินบนดาวจะพุงกระจัดกระจาย สวนของดาวหางที่ เปนฝุนจะถูกพลังแสงอาทิตยผลักสวนที่เปนแกส จะถูกลมสุริยะปะทะ ทําใหกอนนํ้าแข็งสกปรก “มีหาง”

Otto Quericke นายกเทศมนตรีแหงเมือง Magdeburg ผูพบสุญญากาศและความจริงวาอากาศมี ความ ดัน ไดเคยเสนอความคิดในป พ.ศ. 2193 วา ดาวหางตางๆ มีชวง เวลาปรากฏตัวใหมนุษยเห็น มันจะโคจรหาย ไป และกลับมาใหผูคนยลในชวงเวลาที่แนนอน นักดาราศาสตรพบแหลงกํ าเนิดและแหลงซอนตัวของดาวหางคือ เมฆ Oort ซึ่งอยูนอกวงโคจรของดาวพลูโต กลุมเมฆนี้เปนถิ่นที่อยูของดาวหางประมาณลานลานดวง เมื่อดาว เคราะหขนาดใหญโคจรผานใกลเมฆ Oort แรงดึงดูดของดาวเคราะห จะทํ าใหดาวหางหลุดออกมาจากกลุมเมฆ Oort พุงเขามาในสุริยจักรวาลใหคนบนโลกเห็น ในอดีต การทำนายเวลาการมาเยือนของดาวหางเปนเรื่องที่ไมมี ใครทําได จนกระทั่งถึงสมัยของ Newton เมื่อ Newton ไดพบกฎแรงดึงดูดระหวางสสาร ความรูนี้ไดชักนํ าให Halley คาดคิดวา ดาวหางที่นักประวัติศาสตรบันทึกวา ไดปรากฏในป พ.ศ. 2074, 2150, 2225 เปนดาวหาง ดาวหางดวงเดียวกัน หากทฤษฎีแรงโนมถวงของ Newton เปนจริง Halley คิดวาดาวหางดวงนี้ จะตองปรากฏใหโลก เห็นอีกครั้งหนึ่งในป พ.ศ. 2301

Halley เสียชีวิตไปกอนที่ดาวหางที่เขารอคอยจะปรากฏถึง 16 ป ป พ.ศ. 2301 เปนปที่คนทั้งโลกตื่นเตน มาก นักดาราศาสตรทั่วโลกแทบจะไมไดหลับไมไดนอน ทุกคนใชกลองจองมองทองฟาคอยการมาเยือนของดาว หางที่ Halley ไดทํ านายไว ในคืนวันคริสตมาสของป 2301 Palitzch ชาวนาชาวเยอรมันไดใชกลองโทรทัศนที่มี ความยาว 7 ฟุต เห็นดาวหางดวงหนึ่งปรากฏเปนคนแรก และดาวหางนั้นคือ ดาวหาง Halley

ดาวหาง Halley ไดหวนกลับมาเยือนโลกอีกหลายครั้ง เชน ป พ.ศ. 2453 หางของดาวหางดวงนี้ พาด ยาวเปนระยะทาง 10% ของทองฟา แตการมาเยือนโลกในป พ.ศ. 2528 นั้น หางของ Halley ไมยาว และ แกนของดาวไมสวางแจมใสเลย

ประเพณีนิยมของนักดาราศาสตรที่ถือปฏิบัติคือ บุคคลใดที่ไดเห็นดาวหางเปนคนแรก ดาวหางก็จะมี นามตามชื่อของคน ๆ นั้น ในป พ.ศ. 2502 Kaoru lkeya ชางกลึงชาวญี่ปุนอายุ 19 ป ไดพยายามกูชื่อเสียง ของวงศตระกูล เพราะบิดาติดสุราอยางรุนแรง จึงถูกศาลพิพากษา ใหเปนผูลมละลาย lkeya ไดใชความเพียร พยายามนานถึง 16 เดือน จึงพบดาวหางดวงใหมที่ ไมมีใครรูจักมากอนดาวหาง lkeya ทํ าให lkeya ไดรับการ ยกยองวาเปนสามารถบุรุษแหงชาติ

เมื่อวันที่ 23 กรกฎาคมที่ผานมานี้ A.Hale และ T. Bopp สองนักดาราศาสตรสมัครเลน ชาวอเมริกัน ไดเห็นดาว หางดวงใหมของสุริยจักรวาลที่สุกใสที่สุดในรอบ 20 ป ขณะนี้ดาวหาง Hale-Bopp อยูหางจากดวง อาทิตย 1,000 ลานกิโลเมตร และมีวิถีการโคจรที่จะนํ ามันใกลดวงอาทิตยที่สุดในเดือนเมษายน พ.ศ. 2540 ที่ ระยะทาง 200 ลานกิโลเมตร ขอมูลความเร็ว และตํ าแหนงของมันแสดงใหเห็นวา Hale-Bopp จะมาเยือนดวง อาทิตยทุกๆ 3,000 ป

ขณะนี้ดาวหาง Hale-Bopp ยังไมมีหาง แตนักดาราศาสตรหลายคนเชื่อวามันมีโอกาสแสดงหางที่ยาว และใหญเทาดาวหางที่เคยปรากฏในป พ.ศ. 2354 ซึ่งเปนดาวหางดวงที่ “ทํ าให” จักรพรรดิ์ Napoleon แพ สงคราม

อีก 16 เดือน เราก็จะรูแลวครับวาคํ าทํานาย ความคาดหวัง ความจริงเกี่ยวกับดาวหาง Hale-Bopp จะ เปนจริงหรือไม

ที่มา : ดร.สุทัศน์ ยกส้าน
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี (สสวท.)