การใช้ยาในสตรีมีครรภ์

การใช้ยาในสตรีมีครรภ์และให้นมบุตร “ ดิฉันกำลังตั้งครรภ์อยู่ ไม่ทราบว่ายาที่ได้รับนี้จะทานได้หรือไม่? “ “ ยานี้ควรทานก่อนหรือหลังให้นมลูกคะ? “ “ ลูกจะได้รับยาที่ดิฉันทานเข้าไปหรือไม่ จะเป็นอันตรายไหมคะ? “ คำถามเหล่านี้มักจะมีผู้สนใจสอบถามจากเภสัชกรเสมอๆ คุณควรระวังในการใช้ยาเมื่อคุณกำลังตั้งครรภ์หรือระหว่างให้นมบุตร เพราะยาสามารถซึมผ่านรกไปยังทารกได้ง่ายและยาบางชนิดจะถูกขับออกทางน้ำนมได้ ดังนั้นลูกของคุณก็มีโอกาสได้รับยาที่คุณรับประทานเข้าไปด้วย การใช้ยาในสตรีมีครรภ์ ถ้าคุณกำลังตั้งครรภ์อยู่ คุณควรระมัดระวังในการใช้ยาเป็นพิเศษ เพราะยาสามารถซึมผ่านรกไปยังลูกของคุณโดยง่าย อันตรายของยานอกจากจะขึ้นอยู่กับชนิดของยายังขึ้นอยู่กับอายุครรภ์ของคุณด้วย  ไตรมาสแรก (เดือนที่1-3) ควรหลีกเลี่ยงการใช้ยาในช่วงนี้ เพราะเป็นช่วงที่อาจทำให้การแท้งหรือเกิดความพิการต่อทารกในครรภ์ได้สูง และถ้าคุณมีครอบครัวแล้วและไม่ได้คุมกำเนิด คุณควรระวังในการใช้ยาด้วยเช่นกัน เพราะหากเกิดตั้งครรภ์ขึ้นมาระหว่างใช้ยาก็เป็นอันตรายเช่นกัน  ไตรมาสที่ 2 (เดือนที่4-6) และไตรมาสที่3 (เดือนที่ 7-9) ยาบางชนิดอาจทำให้การเจริญเติบโตและการทำหน้าที่ของอวัยวะในครรภ์ผิดปกติได้เช่นกัน

ระยะใกล้คลอดหรือระหว่างคลอด ยาอาจมีผลต่อทารกแรกคลอดได้เพราะจะได้รับยาตั้งแต่อยู่ในครรภ์ เมื่อคลอดออกมาทารกต้องขจัดยาหรือเปลี่ยนแปลงยาด้วยอวัยวะของตัวเอง ซึ่งยังทำงานได้ไม่เต็มที่ ไม่อาศัยมารดาอีกต่อไปจึงอาจเกิดอันตรายได้ ตัวอย่างยาที่ควรระวังในการใช้ระหว่างการตั้งครรภ์ ยาแอสไพริน : ทารกจะมีปัญหาเกี่ยวกับความผิดปกติของเลือด ซึ่งจะแข็งตัวช้าลง ยานอนหลับและยาคลายเครียด : ถ้ามารดาได้รับในระยะใกล้คลอดขนาดสูง มักทำให้ทารกหายใจไม่สะดวกเนื่องจากไปกดการหายใจของทารก ยาสเตียรอยด์ : ทำให้มีโอกาสแท้งเพิ่มขึ้น เมื่อทารกคลอดออกมาอาจเกิดความพิการได้ เช่น เพดานโหว่ ยาคลอแรมเฟนิคอล : จะทำให้ทารกเป็นโรคโลหิตจางได้

การใช้ยาในสตรีให้นมบุตร ในระยะให้นมบุตร คุณก็ต้องระวังในการใช้ยาเช่นกันเพราะยาบางชนิดจะถูกขับออกมาทางน้ำนมได้ อันตรายที่จะเกิดกับเด็กนั้นขึ้นกับปริมาณยาที่ขับออกมา หรือฤทธิ์ยาที่ขับออกมา หรือฤทธิ์ยาที่มีต่อเด็ก ยาบางชนิดถึงมีปริมาณน้อย หากมีอันตรายหรือเด็กแพ้ยา ก็ย่อมไม่ปลอดภัยต่อเด็ก นอกจากนี้ยาบางชนิดอาจมีฤทธิ์ยับยั้งการหลั่งน้ำนมได้ ดังนั้นคุณจึงควรได้รับยาเมื่อจำเป็นเท่านั้น  หากยานั้นมีข้อมูลแน่ชัดว่าเป็นอันตรายกับเด็กก็ควรให้นมผงแทน  หากยานั้นไม่มีอันตรายต่อเด็ก วิธีจะให้เด็กได้รับยาน้อยที่สุด คุณควรที่ให้ลูกดูดนมก่อนที่คุณจะรับประทานยา ดังนั้นหากคุณจำเป็นต้องใช้ยา  ระหว่างการตั้งครรภ์หรือวางแผนที่จะตั้งครรภ์  ระหว่างการให้นมบุตร  เกิดตั้งครรภ์ระหว่างการใช้ยา คุณควรแจ้งแพทย์หรือเภสัชกรทุกครั้งเพื่อความปลอดภัยในการใช้ยาของคุณเองและลูกนะคะ

โดย : กลุ่ม ตอง 3, วิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนีจักรีรัช, วันที่ 15 พฤศจิกายน 2544