ชื่อท้องถิ่น ชะแช ชะเหล่เด (กะเหรี่ยง-แม้ฮ่องสอน)
ประคำดีควาย (ภาคกลาง ภาคใต้)มะซัก ส้มป่อยเถม (ภาคเหนือ)

ส่วนที่ใช้เป็นยา ผลแก่

ช่วงเวลาที่เก็บยา เก็บช่วงผลแก่ เอาไปตากแดดจนแห้ง

รสและสรรพคุณยาไทย รสขม แก้กาฬภายใน แก้พิษไข้ ดับพิษร้อน ผลเอามาต้มและจะเกิดฟองขึ้น เอาสุมหัวเด็กแกหวัดตามแบบอย่างโบราณแก้รังแคก็ได้ ใช้ซักผ้าและเอามาสระผมก็ได้

ข้อมูลทางวิทยาศาสตร์ สารเคมีในผลมะคำดีควายก็คือ
Saponin,emerginatonede, o-methyl-saponin
เป็นต้นส่วนสรรพคุณแก้ชันนะตุ คาดว่าเกิดจากสาร Saponin

วิธีใช้ ผลของมะคำดีควาย ใช้รักษาชันนะตุที่หัวเด็กได้ดี โดยเอาผลมะคำดีควายมาสัก 5 ผล ทุบพบแตกต้มกับน้ำประมาณ 1 ถ้วย ปล่อยเอาไว้ให้เย็น แล้วทาที่หนังศีรษะบริเวณที่เป็นโรควันละ 3 ครั้ง เช้า กลางวันและเย็น จนกว่าจะหายแต่ต้องระวังอย่าให้เข้าตาจะทำให้เกิดอาการแสบตาได้ผลของมะคำดีควายเข้ากับเครื่องยาไทยขนานมากเพราะเป็นส่วนหนึ่งที่แก้ไข้ได้ดีนั่นเอง

น.ส. นภเกตน์ บุญส่ง เลขที่ 17 ม.6