นกเงือกเป็นนกป่าดงที่มีขนาดใหญ่ มีปากค่อนข้างใหญ่ มีโหนกแข็งสีขาวๆ ตั้งสูงขึ้นบนโคนปากบน โหนกแข็งนี้ส่วนมากเป็นโพรงคล้ายรังผึ้งอยู่ข้างในมีแต่ นกชนหิน ทางปักษ์ใต้เพียงชนิดเดียวที่มีโหนกแข็งส่วนหน้าๆ ตันเหมือนงาช้าง
นกเงือกมีทั่วทั้งโลก 46 ชนิด มีในประเทศไทย 12 ชนิด ทุกๆ ชนิดชอบอยู่ในป่าดงดิบ ชอบกินลูกไม้ป่า กิ้งก่า งูเขียว ฯลฯ บางชนิดเช่นนกเงือกใหญ่เวลาโบกปีกบินเสียงลมผ่านขนปีกดังวาบ ๆ ๆ ได้ยินไปไกล
เวลาถึงฤดูผสมพันธุ์ ตัวผู้ตัวเมียจะช่วยกันเที่ยวหาและซ่อมทำโพรงไม้ใหญ่ๆ ให้เป็นรัง หาโพรงไม้ได้แล้วก็ผสมพันธุ์ เสร็จแล้วตัวเมียจะเข้าไปอยู่ในโพรง ตัวผู้จะหาดินเหนียวคาบมาให้ตัวเมียผสมกับมูลและเศษไม้ผุๆ เอาปากโบกทำเป็นฝากั้นปากโพรง เหลือแต่ช่องเล็กๆ พอที่จะให้ตัวผู้คาบเหยื่อมาป้อนเท่านั้น ตัวผู้จะคาบหาเหยื่อและกลืนลูกไม้มาสำรอกให้นกเมียและลูกๆ กินจนกระทั่งลูกโต ในระหว่างนี้นกแม่จะผลัดขน และงอกขนใหม่ขึ้นพร้อมๆ กับลูก พอลูกมีขนปีกพร้อมที่จะสอนบิน นกพ่อนกแม่จะช่วยกันจิกรื้อกำแพงที่ปากโพรงออก นกแม่และลูกๆ จึงออกมาและหัดบินกันต่อไป
ในระหว่างที่อยู่ในโพรง ทั้งนกแม่และนกลูกจะระวังรักษาความสะอาดของรัง โดยถ่ายมูลพุ่งปรู๊ดออกมาทางช่องปากโพรง ไม่ถ่ายไว้ในโพรงรังให้เหม็น
บุญส่ง เลขะกุล. นกสามถิ่น : นกสวน , นกท้องนา , นกป่าดง. กรุงเทพฯ : องค์การค้าของคุรุสภา, 2537.
|