ศาสดา ๓ จำพวก

           ในปุคคลบัญญัติ แสดงว่า ศาสดา (ผู้สอน) มี ๓ จำพวก คือ
           ๑. ศาสดาผู้สัสสตวาทะ (มีวาทะว่าเที่ยง) ได้แก่ศาสดาผู้บัญญัติว่ามีอัตตาจริงแท้ทั้งภพนี้ภพ หน้า
           ๒. ศาสดาผู้อุจเฉทวาทะ (มีวาทะว่าขาดสูญ) ได้แก่ศาสดาผู้บัญญัติว่ามีอัตตาจริงแท้เฉพาะ ในภพนี้ แต่ไม่มีอัตตาจริงแท้ในภพหน้า
           ๓. ศาสดาผู้สัมมาสัมพุทธะ (ผู้ตรัสรู้เองชอบ) ได้แก่ศาสดาผู้ไม่บัญญัติเช่นนั้นทั้ง ๒ อย่าง
           ฉะนั้น ในพระพุทธศาสนา จึงไม่แสดงวาทะทั้ง ๒ นั้น, และถ้ามีปัญหาที่จะทำให้ผู้ฟังเข้าใจเขวไปในวาทะทั้ง ๒ นั้น ซึ่งขัดกับหลักพระพุทธศาสนา พระบรมศาสดาก็ไม่ตรัสพยากรณ์, ดังในสัง ยุตตนิกาย แสดงว่าปริพาชกชื่อวัจฉโคตรมาเฝ้าพระบรมศาสดากราบทูลถามว่า อัตตามีหรือ ? พระ บรมศาสดาทรงนิ่ง, ถามว่าอัตตาไม่มีหรือ ? ทรงนิ่งอีก เมื่อปริพาชกนั้นกลับไปแล้ว พระอานนทเถระ กราบทูลถามถึงเหตุที่ทรงนิ่ง ไม่ทรงพยากรณ์, ตรัสตอบว่า ถ้าทรงพยากรณ์ว่าอัตตามี ก็จักเป็นฝ่ายสัสสตวาทะ ถ้าทรงพยากรณ์ว่าอัตตาไม่มี ก็จักเป็นฝ่ายอุจเฉทวาทะ, และตรัสถามพระอานนท์ว่า ถ้าทรงพยากรณ์ว่าอัตตามี จักให้เกิดญาณอนุโลมข้อว่า ธรรมทั้งปวงเป็นอนัตตาหรือ ? พระอานนท์ กราบทูลว่าไม่เป็นดังนั้น, ตรัสต่อไปว่า ถ้าทรงพยากรณ์ว่าอัตตาไม่มี ปริพาชกก็งุนงงหลงใหลยิ่งขึ้นว่า เมื่อก่อนเรามีอัตตาเดี๋ยวนี้ไม่มี (อย่างไร) ปนดังนี้ และในทุฏฐัฏฐกสูตร แสดงว่า ความเห็นว่ามีตน (หรือ) ความเห็นว่าไม่มีตน ไม่มีแก่ผู้นั้นเลย ผู้นั้นได้ละความเห็นในโลกนี้ทั้งหมดแล