วิธีคิดโดยใช้ปัญญา

บรรเทา ฤกษ์ดิกุล.วิธีคิดโดยใช้ปัญญา."บ้านมือง".(19 ตุลาคม 2538). การคิดโดยใช้ปัญญาพิจารณาเป็นการเชื่อมโยงระหว่างเหตุ และผลเป็นวิธีคิดที่ใช้ได้ทั้งทางโลกและทางธรรม อาจจำแนกได้ดังนี้ 1. วิธีคิดแบบสืบสาวสาเหตุ ปัจจัยคือพิจารณาความสัมพันธ์ระหว่างเหตุกับผลแบบลูกโซ่ 2. วิธีคิดแบบแยกแยะส่วนประกอบ พิจารณาแจกแจงวิเคราะห์ให้เห็นองค์ประกอบที่มาประชุมร่วมกัน ปัญหาบางประการเป็นปมซึ่งมีสาเหตุหลายประการ 3. วิธีคิดแบบสามัญลักษณ์ คือการพิจารณารับรู้ความจริงของชีวิตว่า ชีวิตย่อมมีการเปลี่ยนแปลงอยู่ทุกขณะ มีการเกิดตั้งขึ้นดับไป 4. วิธีคิดแบบอริยสัจ 4 มี 4 ขั้นตอน ขั้นทุกข์คือปัญหา ขั้นสมุทัยคือสาเหตุของปัญหา ขั้นนิโรจคือรู้เป้าหมายของการแก้ปัญหา ขั้นมรรคคือการรู้วิธีแก้ปัญหา 5. วิธีคิดแบบอรรถสัมพันธ์ คือ คิดคำนึงถึงหลักการและความมุ่งหมายของเรื่องนั้น ๆ 6. วิธีคิดแบบคุณโทษและทางออก ในบางเรื่อง บางปัญหา อาจจะใช้วิธีการพิจารณา ข้อดี – ข้อเสีย 7. วิธีคิดแบบคุณค่าเทียมคุณค่าแท้ การเลือกและการตัดสินใจ อาจใช้พิจารณาการชั่งน้ำหนักระหว่างสารประโยชน์แท้จริงกับความพอใจ 8. วิธีคิดแบบอุบายปลุกเร้าคุณธรรม ในกรณีที่จิตใจอ่อนแอ ท้อแท้ไม้อยากทำงาน ไม่อยากทำความดี อาจใช้วิธีคิดแบบปลุกเร้าคุณธรรม คือพิจารณาให้เห็นประโยชน์ และกระตุ้นให้เกิดกำลังใจ 9. วิธีคิดแบบพิจารณาอารมณ์ปัจจุบัน คือการมีสติรับรู้ความเป็นไป หรือความเคลื่อนไหวทั้งกาย และจิตใจ 10. วิธีคิดแบบวิภัชชวาท คือจำแนกแจกแจงในมุมต่าง ๆ ทุกประการ

โดย : นางสาว chaowanee thammakhankaew, สถาบันราชเพชรบุรีวิทยาลงกรณ์ ในพระบรมราชูปถัมภ์, วันที่ 21 กุมภาพันธ์ 2545