ประเทศไทยแต่เดิมมีชื่อว่า "ประเทศสยาม" หรือ "สยามประเทศ"

ดินแดนที่เป็นประเทศไทยส่วนใหญ่นับแต่บริเวณภาคใต้ไปจนภาคเหนือ อันเป็นเขต ป่าเขานั้น อยู่ในบริเวณที่เรียกว่า กึ่งชุ่มชื้น และกึ่งแห้งแล้ง จึงเป็นบริเวณที่เหมาะสมแก่การตั้งหลักแหล่งของชุมชนมนุษย์ให้เป็นบ้านเมืองได้เกือบทั้งสิ้น

รัฐหรือแคว้นในดินแดนประเทศไทยในระยะแรกเริ่มส่วนใหญ่ เกิดขึ้นในบริเวณภาคกลาง ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ และภาคใต้ เกิดขึ้นในช่วงเวลาประมาณพุทธศตวรรษ ที่ 7-8 เรื่อยมา จนถึงพุทธศตวรรษที่ 15 การย้ายเข้ามาตั้งถิ่นฐานจึงเลือกเฟ้นและจำกัดอยู่ในบริเวณภูมิภาคดังกล่าว ที่มีความเหมาะสมทั้งในด้านเกษตรกรรมและการเป็นแหล่งแลกเปลี่ยนสินค้ากว่าบริเวณอื่น ๆ ภาคอื่นซึ่งได้แก่ภาคเหนือและบริเวณอื่นที่ใกล้เคียงก็มีผู้คนอยู่เพียงแต่มีแต่เป็นชุมชนเล็ก ๆ กระจายอยู่ตามท้องถิ่นต่าง ๆ เท่านั้น

กรุงศรีอยุธยาตั้งแต่รัชกาลสมเด็จพระบรมไตรโลกนาถลงมา นับได้ว่ามีฐานะเป็นราชอาณาจักรสยามอย่างแท้จริงสิ่งสำคัญที่แสดงให้เห็นว่ากรุงศรีอยุธยาในสมัยสมเด็จพระบรมไตรโลกนาถ เป็นอาณาจักรสยามอย่างแท้จริง คือมีหลักฐานทั้งด้านพระราชพงศาวดารและกฎหมายเก่าตลอดจนจารึกและลายลักษณ์อื่น ๆ ที่ชี้ให้เห็นว่ามีการปฏิรูปการปกครองและการบริหารราชการแผ่นดินที่รวมศูนย์แห่งอำนาจมาอยู่ภายใต้พระมหากษัตริย์ ณ ราชธานีเพียงแห่งเดียว

นั่นก็คือ การยกเลิกการแต่งตั้งเจ้านายในพระราชวงศ์ เช่น พระราชโอรส พระราชนัดดา ไปปกครองเมืองสำคัญที่เรียกว่า เมืองลูกหลวง หรือหลานหลวง ตั้งแต่ก่อนออกกฎข้อบังคับให้บรรดาเจ้านายอยู่ภายในนครโดยมีการแต่งตั้งให้มีตำแหน่ง ชั้นยศ ศักดิ์ และสิทธิพิเศษของแต่ละบุคคล ส่วนในเรื่องการปกครองหัวเมืองนั้น โปรดให้มีการแต่งตั้งขุนนางจากส่วนกลางไปปกครองเจ้าเมือง ขุนนาง และคณะกรรมการเมืองแต่ละเมืองมีตำแหน่ง ยศ ชั้น ราชทินนาม และศักดินา ลำดับในลักษณะที่สอดคล้องกับขนาดและฐานความสำคัญของแต่ละเมือง ส่วนเมืองรองลงมาได้แก่ เมืองชั้นโท และชั้นตรี ที่มีเจ้าเมืองมียศเป็นพระยาหรือออกญาลงมา บรรดาเจ้าเมืองเหล่านี้ไม่มีอำนาจและสิทธิในการปกครองและการบริหารเต็มที่อย่างแต่ก่อน จะต้องขึ้นอยู่กับการควบคุมของเจ้าสังกัดใหญ่ในพระนครหลวง ซึ่งประกอบด้วยฝ่ายทหารและพลเรือน

นับตั้งแต่พุทธศตวรรษที่ 20 ลงมา ผู้ที่เรียกว่าชาวสยามหรือเมืองที่เรียกว่าสยามนั้น หมายถึงชาวกรุงศรีอยุธยาและราชอาณาจักรอยุธยาในลักษณะที่ให้เห็นว่าแตกต่างไปจากชาวเชียงใหม่ ชาวล้านนา ชาวรามัญ ชาวกัมพูชา ของบ้านเมืองที่อยู่ใกล้เคียงกัน

ประเทศไทยตั้งอยู่ในทวีปเอเชียในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ในบริเวณพื้นที่ที่เรียกว่า "คาบสมุทรอินโดจีน" ซึ่งมีความหมายมาจากการเป็นคาบสมุทรที่เชื่อมต่อ คืออยู่ระหว่างกลางของดินแดนใหญ่ 2 บริเวณ คืออินเดียทางตะวันตก และจีนทางตะวันออก โดยล้อมรอบไปด้วยเพื่อนบ้านใกล้เคียง คือ พม่า ลาว กัมพูชา มาเลเซีย และเพื่อนบ้าน ในเขตภูมิภาคคือ เวียดนาม สิงคโปร์ อินโดนีเซีย บรูไน และฟิลิปปินส์

มักจะมีการเปรียบเทียบรูปร่างของประเทศไทยว่าเหมือนกับขวานโบราณ โดยมีใบขวานอยู่ทางภาคตะวันออกเฉียงเหนือ สันขวานอยู่ภาคเหนือ และด้ามขวานอยู่ทางภาคใต้ บางครั้งก็มองรูปร่างของประเทศไทยเหมือนกระบวยตักน้ำ นักภูมิศาสตร์ชาวอมริกันผู้หนึ่งมองรูปร่างของประเทศไทยเหมือนดอกไม้ บางคนมองเหมือนด้ามกะทะ บางคนมองเหมือนพัด บางคนมองเหมือนช้างมอบ แต่ในทางภูมิศาสตร์ทางการเมืองถือว่ารูปรางของประเทศไทยไม่สมบูรณ์แบบ มีส่วนยาวมากกว่าส่วนกว้าง ซึ่งมีผลต่อยุทธศาสตร์การเมืองและเศรษฐกิจ ลักษณะที่ยาวลงไปเป็นคาบสมุทรทำให้ยากต่อการป้องกันประเทศ และเสียค่าใช้จ่ายสูงในการสร้างเส้นทางคมนาคมขนส่ง

แต่ถ้ามองว่าประเทศไทยมีรูปร่างเหมือนหัวช้าง โดยมองที่ราบสูงภาคตะวันออกเฉียงเหนือเป็นหูช้าง เป็นแผ่นดินที่มีขนาดใหญ่ประมาณ 1 ใน 3 ของประเทศ เป็นแหล่งแรงงานขนาดใหญ่ มีทรัพยากรธรรมชาติหลายชนิด เช่น ก๊าซธรรมชาติ เกลือ ฝ้าย อ้อย มันสำปะหลัง ปศุสัตว์ ดินแดนคาบสมุทรภาคใต้เป็นงวงช้าง เป็นแหล่งเศรษฐกิจในด้านการท่องเที่ยว ทรัพยากรแร่ธาตุ ยางพารา ปาล์มน้ำมัน กาแฟ ผลไม้ อาหารและก๊าซธรรมชาติจากทะเล ภาคเหนือเป็นหัวช้าง เป็นแหล่งต้นน้ำลำธาร เต็มไปด้วยภูเขาและป่าไม้ มีเขื่อนอเนกประสงค์ที่เก็บน้ำเพื่อช่วยการชลประทานในภาคกลาง ภาคกลางเป็นแก้มช้าง ภาคตะวันออกเป็นริมฝีปากช้าง ภาคตะวันตกเป็นดั้งช้าง ซึ่งรวมกันเป็นส่วนของปากช้าง เป็นแหล่งเศรษฐกิจของประเทศ เป็นอู่ข้าวอู่น้ำ มีประชากรหนาแน่น เป็นแหล่งประมงหนาแน่น มีท่าเรือที่สำคัญ เช่น ท่าเรือสัตหีบ ท่าเรือกรุงเทพ(คลองเตย) ท่าเรือแหลมฉบัง เป็นแหล่งท่องเที่ยวชายฝั่ง เป็นแหล่งที่พัฒนาด้านอุตสาหกรรมอย่างกว้างขวาง ถ้าจะพิจารณาให้ดีแล้วจะเห็นว่า หูช้าง หัวช้าง แก้มช้าง งวงช้าง ดั้งช้าง และริมฝีปากช้าง ล้วนแล้วมีความสำคัญต่อช้างอยางยิ่ง ถ้าขาดสิ่งหนึ่งสิ่งใดไปช้างอาจจะมีชีวิตลำบากและตายไปในที่สุด เช่นเดียวกับประเทศไทยถ้าขาดดินแดนภาคใดภาคหนึ่งไป ประเทศไทยจะอ่อนแอลงอย่างเห็นได้ชัด อย่างไรก็ตามทุกภูมิภาคหรือทุกส่วนของประทศย่อมมีความสำคัญเหมือนกัน และจำเป็นต้องทำนุบำรุงรักษาไว้ เพราะแต่ละภูมิภาคต้องพึ่งพาอาศัยซึ่งกัน การที่ประเทศไทยมีฝั่งทะเล 2 ส่วนจึงได้รับผลดีจากการที่มีฝั่งทะเลยาวดังนี้

- เป็นแหล่งประมงทางทะเลและประมงน้ำกร่อยได้อย่างกว้างขวาง

- เป็นประโยชน์ต่อการวางแผนพัฒนาค้นหาทรัพยากรธรรมชาติในเขตไหล่ทวีปได้อย่างดี

- สามารถพัฒนาท่าเรือน้ำลึกได้เพื่อส่งเสรริมให้การรคมนาคมภายมนประเทศและการคมนาคมทางทะเลเจริญก้าวหน้า

- การที่ฝั่งทะเลยาว มีหาดทรายที่สวยงาม มีเกาะหลายแห่งอันเป็นแหล่งที่ส่งเสริมอุตสาหกรรมการท่องเที่ยว

แต่อย่างไรก็ตามการที่ประเทศไทยมีรูปร่างไม่กะทัดรัด มีฝั่งทะเลยื่นยาวออกไปมาก มีทะเลขนาบถึง 2 ด้าน จึงมีผลเสียดังนี้

• ต้องเสียงบประมาณทางทหารเป็นจำนวนมากในการดูแลป้องกันประเทศ
• มีผลกระทบต่อการนำสินค้าหนีภาษีออกนอกประเทศและเข้าประเทศได้ง่าย

ประเทศไทยมีภาษาของตนเองโดยเฉพาะทั้งภาษาพูดและเขียนเป็นภาษาประจำชาติ เรียกว่า "ภาษาไทย" เราไม่ทราบแน่นอนว่าภาษาไทยกำเนิดมาจากแหล่งใด แต่เมื่อพบศิลาจารึกที่พ่อขุนรามคำแหงมหาราช ทรงประดิษฐ์ขึ้นเมื่อ ปี พ.ศ. 1826 เป็นต้นมา ทำให้เราสามารถทราบประวัติและวิวัฒนาการของภาษไทย ตั้งแต่สมัยสุโขทัย จนกระทั่งถึงสมัยรัตนโกสินทร์ ภาษาไทยมีลักษณะเฉพาะตัวเป็นภาษาที่มีระดับเสียง โดยการใช้วรรณยุกต์กำกับ คือมีเสียงวรรณยุกต์ 4 รูป คือ ไม้เอก โท ตรี และจัตวา กำกับบนอักษรซึ่งปัจจุบันมีอักษรใช้ 44 ตัว แบ่งออกเป็นอักษรสูง 11 ตัว อักษรกลาง 9 ตัว และอักษรต่ำ 24 ตัว มีสระ 28 รูป ซึ่งมีเสียงสระ 32 เสียง ประกอบคำโดยนำเอาอักษรผสมกับสระวรรณคดี ต่าง ๆ ทั้งที่เป็นร้อยแก้วและร้อยกรอง นั้นกวีได้นำคำมารจนาให้เกิดความไพเราะเพราะพริ้งได้ ทั้งนี้สาเหตุหนึ่งเนื่องมาจากลักษณะของภาษาไทย นั่นเอง

รัชกาลพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว โปรดเกล้าฯ ให้ออกประกาศแก้ไขเพิ่มเติมพระราชบัญญัติธงรัตนโกสินทร์ศก 129 เมื่อวันที่ 21 พฤศจิกายน พ.ศ. 2459 แก้ไขลักษณะธงชาติเป็น "ธงพื้นแดง กลางเป็นรูปช้างเผือก ทรงเครื่องยืนแท่น หันหลังเข้าเสา" ประกาศนี้ให้เริ่มใช้บังคับ ตั้งแต่วันที่ 1 มกราคม 2459 เป็นต้นไป

ปี พ.ศ. 2460 ได้มีการแก้ไขลักษณะธงชาติอีกครั้ง โดยพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ตราพระราชบัญญัติธง พ.ศ. 2460 ออกประกาศเมื่อวันที่ 28 กันยายน 2460 ลักษณะธงชาติมีดังนี้คือ เป็นรูปธงสี่เหลี่ยมรี ขนาดกว้าง 2 ส่วน ยาว 3 ส่วน มีแถบ สีน้ำเงินแก่ กว้าง 1 ใน 3 ของความกว้าง ธงอยู่กลางมีแถบสีขาว กว้าง 1 ใน 6 ของความกว้างของธงข้างละแถบแล้วมีแถบแดงกว้างเท่ากับแถบขาวประกอบข้างนอก อีกข้างละแถบพระราชทานนามว่า "ธงไตรรงค์"

สีแดง หมายถึง ชาติและความสามัคคีของคนในชาติ

สีขาว หมายถึง ศาสนา ซึ่งเป็นเครื่องอบรมสั่งสอนจิตใจให้บริสุทธิ์

สมัยรัชกาลพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวอานันทมหิดล ได้ตราพระราชบัญญัติธงเป็นฉบับแรก ในรัชกาลเมื่อ พ.ศ. 2479 ในส่วนที่ว่าด้วยธงชาตินั้นยังคงใช้ธงไตรรงค์ แต่ได้อธิบายลักษณะให้เข้าใจง่ายยิ่งขึ้น คือ ลักษณะเป็นรูปสี่เหลี่ยม

กรุงเทพมหานคร เป็นเมืองหลวงของประเทศไทย มีเนื้อที่กว้าง 1,549 ตารางกิโลเมตร เป็นศูนย์กลางแห่งความเจริญต่าง ๆ ของชาติแต่เดิม กรุงเทพมหานคร มีฐานะเป็นจังหวัด ๆ หนึ่งเรียกชื่อตามราชการว่า จังหวัดพระนคร ต่อมาได้รวมกับจังหวัดธนบุรี ซึ่งตั้งอยู่ทางฝั่งขวาแม่น้ำเจ้าพระยา ตรงข้ามกับกรุงเทพฯ ตามประกาศของคณะปฏิวัติ ฉบับที่ 24 ลงวันที่ 21 ธันวาคม พ.ศ. 2514 เป็นจังหวัดเดียวกันโดยเรียกชื่อใหม่ว่า นครหลวงกรุงเทพธนบุรี และต่อมาได้มีการเปลี่ยนชื่อเป็น กรุงเทพมหานคร เมื่อวันที่ 13 ธันวาคม พ.ศ. 2515 ตามประกาศของคณะปฏิวัติ ฉบับที่ 335

ประเทศไทยมีการปกครองในระบอบประชาธิปไตย มีพระมหากษัตริย์เป็นประมุขของประเทศ มีนายกรัฐมนตรีเป็นหัวหน้าคณะรัฐบาล ประเทศไทยมีการจัดระเบียบการปกครองภายในประเทศอย่างเป็นระบบ มาช้านานแล้ว ซึ่งยังผลให้ประเทศไทยมีความเป็นปึกแผ่นและสามารถรักษาเอกราชมาได้จนถึงทุกวันนี้ การปกครองของไทยได้ปรับและเปลี่ยนแปลงให้เหมาะสมกับกาลสมัย และเป็นไปตามความต้องการของประเทศชาติเสมอมา ทำให้วิธีดำเนินการปกครองแต่ละสมัยแตกต่างกันไป

สมัยสุโขทัย (พ.ศ. 1781 - 1981)

การปกครองเป็นแบบพ่อปกครองลูก ผู้ปกครองคือพระมหากษัตริย์ คำนำหน้าของ พระมหากษัตริย์ไทยในสมัยนั้นจึงใช้คำว่า "พ่อขุน"

สมัยอยุธยา (พ.ศ. 1893 - 2310)

เริ่มต้นเมื่อพระเจ้าอู่ทอง ทรงตั้งกรุงศรีอยุธยาขึ้นเป็นราชธานีเมื่อราวปี พ.ศ. 1893 คำที่ใช้เรียกพระเจ้าอู่ทองมิได้เรียก "พ่อขุน" อย่างที่เรียกกันมาครั้งสุโขทัย แต่เรียกว่า "สมเด็จ พระพุทธเจ้าอยู่หัว" พระมหากษัตริย์ทรงอยู่ในฐานะเทวราชหรือสมมติเทพ เป็นองค์รัฐาธิปัตย์ ปกครองแผ่นดิน

สมัยรัตนโกสินทร์ตอนต้น (พ.ศ. 2325 - 2475)

ได้นำเอาแบบอย่างการปกครองในสมัยสุโขทัย และอยุธยามาผสมกัน ฐานะของพระมหากษัตริย์เปลี่ยนแปลงไป ไม่ได้อยู่ในฐานะเทวราชหรือสมมติเทพดังแต่ก่อน ทำให้ความสัมพันธ์ระหว่างพระมหากษัตริย์กับราษฎรมีความใกล้ชิดกันยิ่งขึ้น ถึงแม้จะปกครองตามระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชย์ แต่มีลักษณะประชาธิปไตยแฝงอยู่ในหลายรูปแบบ เช่น แทรกอยู่ในการปกครองพระมหากษัตริย์ทรงให้สิทธิเสรีภาพแก่ประขาชนในการดำรงชีวิต การปกครองระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชย์สิ้นสุดลงเมื่อมีการเปลี่ยนแปลงการปกครองในวันที่ 24 มิถุนายน 2475 โดยคณะราษฎร์ การเปลี่ยนแปลงครั้งนี้นับเป็นจุดเริ่มต้นของการ ปกครอง ในระบอบประชาธิปไตย อันมีพระมหากษัตริย์เป็นประมุข มีศูนย์อำนาจการปกครองอยู่ที่ 3 สถาบันสำคัญคือ สถาบันนิติบัญญัติ ซึ่งมีรัฐสภาเป็นผู้ใช้อำนาจในการออกกฎหมาย สถาบันบริหารซึ่งมีคณะรัฐมนตรีเป็นผู้ใช้อำนาจบริหาร และสถาบันตุลาการซึ่งมีศาลสถิตยุติธรรมเป็นผู้ใช้อำนาจหน้าที่พิพากษาอรรถคดีในพระปรมาภิไธย

เพลงชาติเป็นสัญลักษณ์ประจำชาติ แสดงความเป็นเอกราชของชาติ ไม่เป็นเมืองขึ้น ของใคร เป็นแหล่งรวมใจของคนในชาติให้เป็นจุดเดียวกัน สร้างความรู้สึก สำนึก ในความเป็นพี่น้องสร้างความภูมิใจในศักดิ์ศรี สิทธิเสรีภาพระหว่างคนในชาติและเพื่อปลุกใจให้เกิดความรักชาติ ความคิดเรื่องเพลงประจำชาติ เกิดขึ้นในสมัยรัชกาลที่ 5 ในปี พ.ศ. 2414 โดยได้รับ อิทธิพลตะวันตก ซึ่งมีเพลงประจำชาติมาก่อน แต่เดิมไทยใช้เพลงสรรเสริญพระบารมีเป็นเพลงประจำชาติ เพราะคำว่า "ชาติ" ของไทยนั้น หมายถึงพระมหากษัตริย์ เพลงชาติของไทยได้เปลี่ยนแปลงหลายครั้ง จนกระทั่งในปี พ.ศ. 2482 เพลงชาติฉบับที่ 7 ได้เกิดขึ้น ซึ่งเป็นเพลงชาติฉบับปัจจุบัน โดยทางรัฐบาลได้ประกาศ ประกวดเพลงชาติขึ้นใหม่ในเดือนกันยายน พ.ศ. 2482 ผลการประกวด ปรากฏผู้ชนะได้แก่ นายพันเอก หลวงสารานุประพันธ์ (นวล ปาจิณพยัคฆ์) ส่งในนามของกองทัพบก รัฐบาลได้ประกาศใช้เพลงชาติไทยฉบับปัจจุบัน เมื่อวันที่ 10 ธันวาคม พ.ศ. 2482 โดยใช้เพลงชาติ ของพระเจนดุริยางค์ตามแบบที่มีอยู่ในกรมศิลปากรใช้เนื้อร้องเพลงชาติของกองทัพบก ดังต่อไปนี้

ประเทศไทยรวมเลือดเนื้อชาติเชื้อไทย เป็นประชารัฐไผทของไทยทุกส่วน

อยู่ดำรงคงไว้ได้ทั้งมวล ด้วยไทยล้วนหมายรักสามัคคี

ไทยนี้รักสงบแต่ถึงรบไม่ขลาด เอกราชจะไม่ให้ใครข่มขี่

สละเลือดทุกหยาดเป็นชาติพลี เถลิงประเทศชาติไทยทวีมีชัย ชโย

ประเทศไทย มีศาสนาพุทธเป็นศาสนาประจำชาติ คนไทยสามารถนับถือศาสนาต่าง ๆ กันได้ แต่มีผู้นับถือศาสนาพุทธกว่าร้อยละ 90 คนไทยยังนับถือศาสนาอิสลาม ศาสนาคริสต์ ศาสนาพราหมณ์ ฮินดู และซิกซ์ เป็นต้น รัฐธรรมนูญของไทยและกฎหมายอื่น ๆ ให้ความคุ้มครองในเรื่องการนับถือศาสนาเป็นอันดี ไม่ได้บังคับให้ประชาชนชาวไทยนับถือศาสนาใดศาสนาหนึ่ง เป็นการเฉพาะ โดยถือว่าบุคคลย่อมมีเสรีภาพในการนับถือศาสนานิกายของศาสนา แม้ศาสนาต่าง ๆ จะมีแนวทางปฏิบัติและรายละเอียดบางประการที่แตกต่างกันแต่ก็มีหลักเดียวกันคือต่างมุ่งสอนให้ทุกคนประกอบความดี ละเว้นความชั่ว ทั้งนี้เพื่อความเจริญของบุคคลในทางร่างกาย และจิตใจ อันจะนำสันติสุขมาสู่สังคมส่วนรวม