พระยาพิชัยดาบหัก

ประวัติและผลงาน
พระยาพิชัยดาบหัก เดิมชื่อ จ้อย เกิดที่บ้านห้วยคา อำเภอพิชัย จังหวัดอุตรดิตถ์ เมื่อปี พ.ศ. ๒๒๘๔ ในสมัยปลายกรุงศรีอยุธยา ศึกษาอยู่กับท่านพระครูวัดมหาธาตุหรือวัดใหญ่ เมือง พิชัย ภายหลังจ้อยได้เปลี่ยนชื่อใหม่เป็น ทองดี หรือทองดีฟันขาว

ผลงานและเกียรติคุณที่ได้รับ
นายทองดีเข้ารับราชการกับพระเจ้าตากสิน ตั้งแต่ครั้งดำรงตำแหน่งเป็นพระยาตาก ด้วยมี ความสามารถทั้งทางเชิงมวยและเชิงดาบ ต่อมานายทองดีได้รับแต่งตั้งเป็นองครักษ์มีบรรดาศักดิ์ เป็น "หลวงพิชัยอาสา" เมื่อรับราชการมีความดีความชอบจึงได้รับแต่งตั้งเป็นเจ้าหมื่นไวยวรนาถ พระยาสีหราชเดโช และพระยาพิชัย ผู้สำเร็จราชการครองเมืองพิชัย ซึ่งรับพระราชทานเครื่องยศ เสมอเจ้าพระยาสุรสีห์ ตามลำดับ ภายหลังพม่ายกทัพมาตีเมืองพิชัย ๒ ครั้ง ในการรบครั้งที่ ๒ พระยาพิชัยถือดาบสองมือออกต่อสู้จนดาบหักไปข้างหนึ่ง และรักษาเมืองไว้ได้ ดังนั้นจึงได้รับ สมัญญาว่า "พระยาพิชัยดาบหัก"
เพื่อเป็นการรำลึกถึงเกียรติประวัติในเรื่องความองอาจ กล้าหาญ รักชาติและเสียสละ ของพระยาพิชัยดาบหัก ชาวจังหวัดอุตรดิตถ์และนายเวทย์ นิจถาวร ผู้ว่าราชการขณะนั้นได้ พร้อมใจกันสร้างอนุสาวรีย์ประดิษฐานไว้หน้าศาลากลางจังหวัด และทำพิธีเปิดเมื่อวันที่ ๒๑ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๑๒ หลังจากนั้นในระหว่างวันที่ ๗ - ๑๖ มกราคมของทุกปี ชาวอุตรดิตถ์จะจัด งานเป็นประจำปีทุกปี เพื่อรำลึกถึงวีรกรรมของพระยาพิชัยดาบหัก เรียกชื่องานว่า งานพระยาพิชัย ดาบหักและงานกาชาด



แหล่งอ้างอิง : http://kanchanapisek.or.th/oncc-cgi/text.cgi?no=1552

โดย : เด็กชาย สิริวัฒน์ สนธิอัชชรา, โรงเรียนพนัสพิทยาคาร, วันที่ 19 กันยายน 2546