การเสียกรุงศรีอยุธยาครั้งที่ 1

ปัญหาความขัดแย้งระหว่างไทยกับพม่า เกิดขึ้นเป็นครั้งแรกในสมัยสมเด็จพระไชยราชาธิราช (ครองราชย์ พ.ศ. 2077-2089) พระมหากษัตริย์องค์ที่ 13 แห่งกรุงศรีอยุธยา เนื่องจากพระเจ้าตะเบ็งชะเวตี้กษัตริย์พม่ามีประสงค์จะปราบมอญให้หมดสิ้น จึงส่งกองทัพรุกไล่มอญมาจนถึงเมืองเชียงกรานอยู่ถึงแม้จะไม่มีใครแพ้ชนะ แต่ทำเกิดเหตุการณ์ก็สร้างความขุ่นเคืองพระทัยให้แก่พระเจ้าตะเบ็งชะเวตี้เป็ฯอย่างมากและเป็นจุดเริ่มต้นของความขัดแย้งระหว่างไทยกับพม่าด้วย ต่อมาในรัชสมัยสมเด็จพระมหา-จักรพรรดิพระมหากษัตริย์องค์ที่ 15 แห่งกรุงศรีอยุธยาพระเจ้าตะเบ็งชะเวตี้ยกกองทัพเข้ามาทางด่านเจดีย์สามองค์มาตั้งทัพอยู่ที่ชานพระนคร การสงครามครั้วนี้ไทยต้องสูญเสียสมเด็จพระศรีสุริโยทัยพระมเหสีในสมเด็จพระมหาจักรพรรดิ ซึ่งแต่งองค์เป็นชายติดตามไปในสนามรบด้วย วีรกรรมครั้งนี้พระองค์ทรงได้รับการยกย่องว่าเป็นวีรกษัตรีย์