ก้อนศิลาแลง มีลักษณะคล้ายหินลูกรังที่ถูกหลอมขึ้นรูป สีแดง น้ำตาลปนดำเมื่อนำไปทำเป็นเสาจะทำเป็นรูปทรงกระบอก เมือทำเป็นส่วนต่าง ๆ ของอาคาร มักทำเป็นรูปสี่เหลี่ยมขนาดต่างกัน ปัจจุบันพบทั่งไปตามโบราณสถานทุกแห่งที่สร้างครั้งกรุงสุโขัทยเป็นราชธานี นับเป็นจำนวนก้อนศิลาแลงที่มากมายมหาศาล แต่เป็นที่น่าสงสัยและเป็นที่สนใจของนักประวัติศาสตร์คือไม่ทราบแน่ชัดว่าแหล่งวัตถุดิบ ที่ใช้ทำศิลาแลงเพื่อการสร้างกรุงสุโขทัย นำมาจากที่ใด
สิ่งที่ทุกคนสงสัย จึงปรากฏเมื่อมีการค้นพบแหล่งผลิตศิลาแลงขนาดใหญ่ ที่ตำบลนาขุนไกร อำเภอศรีสำโรง จังหวัดสุโขทัย โดยความร่วมมือของชาวบ้านนักวิชาการ นักโบราณคดี และผู้มีส่วนเกี่ยวข้องหลายกลุ่ม โดยพบว่าศิลาแลงมีการทำขึ้นที่นี่ซึ่งเป็นตำบลที่ตั้งอยู่ระหว่างอุทยานประวัติศาสตร์รามคำแหงสุโขทัยและอุทยานประวัติศาสตรร์สุโขทัยและอยู่ในแนวที่เป็นที่ตั้งชุมชนโบราณ ปัจจุบันพื้นที่ส่วนที่เป็นแหล่งศิลาแลงเป็นกว้างพบร่องรอยการขุด ลาก ร่องล้อเกวียนโบราณเป็นล่องลึกที่เกิดจากการทำก้อนศิลาแลงอย่างมากมาย บริเวณรอบ ๆ แหล่งศิลาแลงพบเตาหลอมศิลาแลงนับร้อยแห่ง ปกคลุมด้วยป่าไผ่ บางเตาชำรุด บางเตาสภาพดี
จาการสอบถามชาวบ้านในตำบลนาขุนไกรและบริเวณใกล้เคียง เหตุที่สถานที่แห่งนี้ไม่ปรากฏและถูกเก็บไว้นานหลายร้อยปี ชาวบ้านใช้สถานที่แห่งนี้เป็นทุ่งเลี่ยงวัว เตาที่พบและลานหินโบราณ มีเรื่องเล่ามหัศจรรย์มากมาย โดยเชื่อว่าเตาที่พบในป่าไผ่เป็นเตาหลอมทองคำและเรียกลานศิลาแลงว่า ลานหินตัด
ปัจจุบันจังหวัดสุโขทัยกำลังดำเนินการบูรณะให้เป็นแหล่งศึกษาทางประวัติศาสตร์ โดยพื้นที่รอบบริเวณยังมีแหล่งศึกษาประวัติศาสตร์ทางประวัติศาสตร์หลายแห่งและอาจได้รับการพัฒนาเป็นอุทยานประวัติศาสตร์แห่งที่ 3 ในจังหวัดสุโขทัยในอนาคต |
ภาพเตาเผาปูนใช้หลอมขึ้นรูปศิลาแลงในสมัยสุโขทัย |
