>>>สัตว์บกสี่เท้าร่างใหญ่สง่ากล้าหาญ ทนงานหนักเคยได้รับเกียติสูงให้เป็น พาหนะยามออกศึกของพระมหากษัตริย์ ไทยในอดีตและเป็นสัตว์คู่บุญพระบารม ีอีกด้วยสมัยหนึ่งภาพของสัตว์นี้เคยปรากฏ เด่นเป็นสีขาวบนผืนธงชาติสีแดงของไทย นอกจากนี้ส่วนหัวเมื่อประกอบเข้าเป็น สามเศียรก็เคยเป็นส่วนหนึ่งของตรา แผ่นดินในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระ จุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวชื่อของมันได้รับ การกล่าวถึงในสุภาษิตและคำพังเพยไทย หลายความหมายมาจนถึงทุกวันนี้สัตว์ท ี่ยิ่งใหญ่นี้เป็นที่รู้จักกันเป็นอย่างดีว่าคือ ช้าง

ชนิดของช้างไทย ผู้ชำนาญ การคชศาสตร์ ได้จำแนกหมู่ช้างไทยไว้อย่างกว้าง ๆ3 กลุ่มคือ ช้างเผือก ช้างสำคัญ และช้างสามัญ ช้างเผือก เป็นช้างลักษณะดี อยู่ในตระกูลหมู่ช้างอัคนิพงศ์เป็นส่วนใหญ่ มีนามตามศัพท์ ว่า สารเศวต แบ่งได้ 2 ระดับคือ ช้างเอกเป็นช้างที่มีลักษณะ สมบูรณ์ดี ผิวขาวนวลเหมีอนสีหอยสังข์จัดเป็นช้างมงคล คู่บ้านคู่เมืองช้างโทเป็นช้างลักษณะ สมบูรณ์ดี ผิวสีดอกบัวแดงที่โรยแล้ว เรียกตามศัพท์ ว่าปทุมหัตถี จัดเป็นช้างมงคล เหมาะในการใช้ทำศึกช้างสำคัญเป็นช้างที่มีลักษณะดีแต่ไม่จำเป็นต้องสมบูรณ์ทีเดียว แต่ถ้าช้างใด ดีมากแห่งช้างนั้น ก็เป็นช้างสำคัญมากขึ้น ถ้าช้างใดสีกายไม่ดำจะได้ชื่อว่า ช้างสีประหลาด ช้างใดสีกายดำ และมีเล็บดำด้วย ได้ชื่อว่าช้างเนียมถ้าสีกายดำและเล็บไม่ดำเป็นช้างสำคัญธรรมดา ช้างสามัญเป็นช้างช้างธรรมดาทั่วไป เรียกตัวผู้ว่า ช้างพลายเรียกตัวเมียว่า ช้างพัง ช้างมี 2 ตระกูล ช้างในโลกนี้มีตระกูลใหญ่อยู่ 2 ตระกูล คือช้างเอเชีย และช้างแอฟริกาช้างเอเชีย ได้แก่ ช้างที่อาศัยอยู่ตามป่าในประเทศไทย อินเดีย พม่า มอญ กัมพุชา ศรีลังกา และมาเลเซีย เป็นต้นช้างเอเชียมีขนาดความสูงในขณะที่มีความสมบรูณ์เต็มที่เฉลี่ยวัดจากปลายขาหน้าถึง ไหล่ประมาณ3เมตรหัวโหนกมองจากข้างหน้าจะเห็นเป็น2ลอนกะโหลกหัวใหญ่มีมันสมองมาก จึงเฉลียวฉลาดสามารถนำมาฝึกให้แสดงท่าต่างๆหรือทำงานได้ใบหูเป็นแผ่นกว้างและขอบหู ด้านบนอยุ่ในระดับหัวช้างปลายงวงมีจะงอยเดียวหลังโค้งจนแลเห็นชัดเท้าหน้ามีเล็บข้างละ5เล็บ เท้าหลังมีข้างละ4เล็บช้างเอเชียรวมทั้งช้างไทยนี้ถ้าเป้นช้างตัวผู้ที่เรียกว่าช้างพลายนั้นจะมีงา ส่วนช้างตัวเมียที่เรียกว่าช้างพังนั้นตามปกติจะไม่มีงาหรือบ้างครั้งอาจมีงาสั้นๆเรียกว่าขนาย ช้างพลายที่ไม่มีงาเรียกว่า ช้างสีดอ ช้างแอฟริกา (Loxodonta africana) ได้แก่ช้างในทวีปแอฟริกาความสูงโดยเฉลี่ย3.5เมตรซึ่งนับว่าสูงกว่าช้างเอเชียหัวช้างแอฟริกาจะ เล็กกว่าหัวช้างเอเชียเห็นได้อย่างชัดเจนและมีโหนกที่หัวเพียงลอนเดียวลักษณะที่แตกต่างกับช้าง เอเชียที่เห็นชัดอีกอ่งหนึ่งคือมีใบหูใหญ่กว่ามีขอบหูด้านบนสูงกว่าระดับของหัวช้างเมื่อกางออก เต็มที่จะเห็นว่าใบหูใหญ่มากปลายงวงมี2จะงอยเท้าหน้ามีเล็บข้างละ5เล็บเท้าหลังมีข้างละ3เล็บ เป็นช้างที่มีความฉลาดน้อยกว่าช้างเอเชียและดุร้ายยังไม่มีผู้ใดนำมาฝึกใช้งานหรือฝึกเพื่อการแสดง ช้างแอฟริกาทั้งตัวผู้และตัวเมียมีงาด้วยกันทั้งคู่นอกจากช้างทั้ง2ตระกูลดังกล่าวแล้วยังมีช้างแคระ (Pygmyelephant)สูงราว2เมตรเป็นช้างแอฟริกาอยู่ตามลุ่มแม่น้ำคองโกมีเหลืออยู่เพียง จำนวนน้อยเพราะชาวแอฟริกามักล่าเอาเนื้อไปปรุงอาหารช้างแคระนี้ในประเทศไทยก็เคยมีอยู่ตาม แนวชายป่าชายทะเลสาบสงขลาเรียกว่าช้างค่อมแต่ในปัจจุบันสูญพันธ์เพราะถูกคนล่าเอาเนื้อไปทำ อาหารเช่นกันจึงนับเป็นเรื่องที่น่าเสียดายที่คนสมัยนี้ไม่มีโอกาสได้เห็น ลักษณะและธรรมชาติของช้าง ช้างเป็นสัตว์บกที่มีขนาดใหญ่ที่สุด เลี้ยงลูกด้วยน้ำนม เป็นสัตว์แข็งแรงมีกำลังมาก มีขาใหญ่ 4 ขา พื้นเท้าอ่อนนุ่มเมื่อช้างเดินจึงไม่ใคร่ไดยินเสียง ส่วนการนอนของช้างนั้นโดยธรรมชาติแล้ว ช้างจะนอนตะแคงตัวลำตัวกับพื้น และมีการหาวนอนและนอนกรนเช่นเดียวกับมนุษย์ ตามปกติช้างจะนอนหลับในระยะเวลาสั้น เพียง 3-4 ชั่วโมง เวลานอนอยู่ในระหว่างเวลา 23.00 นาฬิกาถึง 03.00นาฬิกา ช้างไม่นอนกลางวันนอกจากมีอาการไม่สบาย งวงช้างคือ จมูกของช้าง ยาวถึงพื้น ใช้หายใจและจับดึงยกลากสิ่งของต่าง ๆ ได้ และใช้หยิบอาการเข้าปาก ปลายงวงมีรูสองรู กลวงตลอดความยาวงวงช้าง งวงช้างไม่มีกระดูกอยู่ภาพใน จึงอ่อนไหวและแกว่งไปมาได้ง่าย งวงนี้ใช้อมน้ำและพ่นน้ำเล่นได้ เมื่อช้างจะดื่มน้ำจะใช้งวงดูดน้ำข้าไปเก็บไวในงวงก่อนแล้ว จึงพ่นน้ำจากงวงเข้าในปากอีกทีหนึ่งงาช้างเป็นสิ่ง ที่สวยงามและมีราคามากที่สุดในตัวช้าง งาช้างก็คือฟันหน้าหรือเขี้ยวของช้าง งอกออกจากขากรรไกรบนข้างละอัน งาช้างทั้งคู่มีสีขาวนวล เริ่มโผล่ใหเห็นเมื่อมีอายุประมาณ 2-5 ปี งาช้างที่สวยงามจะต้องมีความโค้งเรียบสม่ำเสมอจนเกือบเป็นรูปครึ่งวงกลม ช้างใช้งาเป็นอาวุธป้องกันตัวต่อสู่กับสัตว์ร้าย นัยน์ตาช้างมีตาเล็กมาก เมื่อเทียบกับรูปร่างอันสูงใหญ่ แต่ก็สามารถมองเห็นสิ่งต่าง ๆ ได้ชัดเจนดี และเห็นไดแต่ไกลใบหู มีลักษณะคล้ายพัด โบกไปมาอยู่เสมอ เมื่อช้างกางใบหูออกจะได้ยินเสียงจากที่ไกล ๆ ได้ดีขึ้น ช้างที่มีอายุมากใบหูจะม้วนลงมาและขอบล่างมักเว้าแหว่ง การเว้าแหว่งของขอบล่างใบหูอาจใช้คาดคะเนอายุของช้างได้อย่างคร่าว ๆ ถ้าใบหูเว้าแหว่งน้อยก็แสดงว่าอายุยังน้อย ถ้าเว้าแหว่งมากก็หมายถึงอายุมากหาง หางช้างมีลักษณะกลมยาวเรียวลงไปถึงเข่า ที่ปลายมีขนเส้นโตสีดำ ยาวประมาณ 4-6 นิ้ว เรียงเป็น 2 แถว ตลอดความยาวของหางประมาณ 6-7 นิ้ว จำนวนเล็บช้างมีนิ้วเท้าสั้นที่สุดจนเห็นแต่อุ้งเท้า มีเล็บโผล่ให้เห็นเป็นบางเล็บ ส่วนมากมี 18 เล็บ คือเท้าหน้าข้างละ 5 เล็บ เท้าหลังข้างละ 4 เล็บ บางตัวมี 16 บางตัวมี 20 เล็บ ความฉลาดของช้างไทย ช้างไทย เป็นช้างเอเชีย ซึ่งโดยธรรมชาติแล้ว สามารถนำมา ฝึกใช้ในการใช้งาน ให้ทำตามคำสั่ง ของมนุษย์ได้ สรีระของช้างไทย ซึ่งเป็นช้างเอเชีย มีศรีษะ ใหญ่ มีมันสมองมาก ทำให้ช้างที่นำมาจากป่า เพื่อนำมาเลี้ยง เป็นช้างบ้าน มีความสลาด สามารถสื่อสารกับมนุษย์ ผู้นำมาฝึก คนเลี้องช้าง ควาญช้าง โดยเฉพาะที่เป็นชาวไทยกูย หรือส่วย แห่งจังหวัดสุรินร์ จะมีความชำนาญ ในการฝึกช้างเป็นพิเศษ ช้างไทย จัดเป็นสัตว์บก ขนาดใหญ่ ที่สามารถ สื่อสารกับมนุษย์ได้ กับภาษา พูดของมนุษย์ และอากัปกิริยา อาการ ที่สื่อสาร เข้าใจกันได้ ที่มา:(http://thaibrown2000.8m.com/)

โดย : เด็กชาย อลงกรณ์ ไร่นากิจ, โรงเรียนถิ่นโอภาสวิทยา, วันที่ 20 มีนาคม 2545