อีคิวคืออะไร

 อีคิว หรือ E.Q. มาจากคำว่า Emotional Quotient หมายถึง ความฉลาดทางอารมณ์ ความฉลาดทางอารมณ์ คือ ความสามารถทางอารมณ์ที่จะช่วยให้การดำเนินชีวิตเป็นไปไปอย่างสร้างสรรค์และมีความสุขการดำเนินชีวิตเป็น อีคิวถือเป็นเรื่องใหม่ในแวดวงการศึกษาและจิตวิทยาเพราะเพิ่งได้รับความสนใจและยอมรับในความสำคัญอย่างจริงจังเมื่อ 10 กว่าปีมานี้ เดิมเคยเชื่อกันว่า ความสามารถทางเชาวน์ปัญญาหรือไอคิว คือปัจจัยสำคัญที่ทำให้มนุษย์ ประสบความสำเร็จ มีชีวิตที่ดีและมีความสุข ในปี ค.ศ. 1990 ชาโลเวย์และเมเยอร์สองนักจิตวิทยาได้กล่าวถึงความฉลาดทางอารมณ์ เป็นครั้งแรกว่า “เป็นรูปแบบหนึ่งของความฉลาดทางสังคมที่ประกอบด้วยความสามารถในการรู้อารมณ์และความรู้สึกของตนเองและผู้อื่น สามารถแยกความแตกต่างของอารมณ์ที่เกิดขึ้นและใช้ข้อมูลนี้เป็นเครื่องชี้นำในการคิดและกระทำสิ่งต่าง ๆ” จากนั้น แดเนียล โกล์แมน นักจิตวิทยาจากมหาวิทยาลัยฮาวารด์ ได้ให้ความหมายของ อีคิว ว่า “เป็นความสามารถหลายด้าน ได้แก่ การเร่งเร้าตนเองไปสู่เป้าหมายมีความสามารถควบคุมความขัดแย้งของตนเอง รอคอยเพื่อให้ผลลัพธ์ที่ดีกว่า มีความเห็นอกเห็นใจผู้อื่น สามารถจัดการกับอารมณ์ไม่สบายต่าง ๆ มีชีวิตอยู่ด้วยความหวัง”

กรมสุขภาพจิต กระทรวงสาธารณสุขได้พัฒนาแนวคิดเรื่อง ความฉลาดทางอารมณ์ ที่ประกอบด้วย ปัจจัยสำคัญ 3 ประการ คือ 1. ความดี 2. ความเก่ง 3. ความสุข ดี หมายถึง ความสามารถในการควบคุมอารมณ์และความต้องการของตนเอง รู้จักเห็นใจผู้อื่น และมีความรับผิดชอบต่อส่วนรวม ซึ่งมีรายละเอียดดังนี้ ความสามารถในการควบคุมอารมณ์และความต้องการของตนเอง - รู้อารมณ์และความต้องการของตนเอง - ควบคุมอารมณ์และความต้องการได้ - แสดงออกอย่างเหมาะสม ความสามารถในการเห็นใจผู้อื่น - ใส่ใจผู้อื่น - เข้าใจและยอมรับผู้อื่น - แสดงความเห็นใจอย่างเหมาะสม ความสามารถในการรับผิดชอบ - รู้จักการให้ รู้จักการรับ - รู้จักรับผิดชอบ รู้จักให้อภัย - เห็นแก่ประโยชน์ส่วนรวม เก่ง หมายถึง ความสามารถในการรู้จักตนเอง มีแรงจูงใจ สามารถตัดสินใจ แก้ปัญหาและแสดงออกได้อย่างมีประสิทธิภาพ ตลอดจนมีสัมพันธภาพที่ดีกับผู้อื่น ความสามารถในการรู้จักและสร้างแรงจูงใจให้ตนเอง - รู้ศักยภาพของตนเอง - สร้างขวัญและกำลังใจให้ตนเองได้ - มีความมุ่งมั่นที่จะไปให้ถึงเป้าหมาย ความสามารถในการตัดสินใจและแก้ปัญหา - รับรู้และเข้าใจปัญหา - มีขั้นตอนในการแก้ปัญหาได้อย่างเหมาะสม - มีความยืดหยุ่น ความสามารถในการมีสัมพันธภาพกับผู้อื่น - รู้จักการสร้างสัมพันธภาพที่ดีกับผู้อื่น - กล้าแสดงออกอย่างเหมาะสม - แสดงความเห็นที่ขัดแย้งได้อย่างเหมาะสม สุข หมายถึง ความสามารถในการดำเนินชีวิต มีความภูมิใจในตนเอง พอใจในชีวิตและมีความสุขสงบทางใจ ความภูมิใจในตนเอง - เห็นคุณค่าของตนเอง - เชื่อมั่นในตนเอง ความพึงพอใจในชีวิต - รู้จักมองโลกในแง่ดี - มีอารมณ์ขัน - พอใจในสิ่งที่ตนมีอยู่ ความสงบทางใจ - มีกิจกรรมที่เสริมสร้างความสุข - รู้จักผ่อนคลาย - มีความสงบทางจิตใจ ความฉลาดทางอารมณ์ = เข้าใจตนเอง + เข้าใจผู้อื่น + แก้ไขความขัดแย้งได้ เข้าใจตนเอง  เข้าใจ ความรู้สึก และความต้องการในชีวิตของตนเอง เข้าใจผู้อื่น  เข้าใจอารมณ์ความรู้สึกของผู้อื่น และสามารถแสดงออกมาได้ อย่างเหมาะสม แก้ไขความขัดแย้งได้ เมื่อมีปัญหาสามารถแก้ไขจัดการให้ผ่านพ้นไปได้อย่างเหมาะสมทั้งปัญหาความเครียดในใจ หรือปัญหาที่เกิดจากการขัดแย้งกับผู้อื่น สรุปจากคู่มือความฉลาดทางอารมณ์ ของกรมสุขภาพจิต กระทรวงสาธารณสุข โดย ศิริรัตน์ ศิลอาภรณ์

โดย : นาง ศิริรัตน์ ศิลอาภรณ์, รร.สุวรรณารามวิทยาคม ถ.จรัญสนิทวงศ์ แขวงศิริราช เขตบางกอกน้อย กรุงเทพฯ 23130, วันที่ 17 มีนาคม 2545