http://www.rdpb.go.th/thai/important/Projects/pj307.htm
โครงการพัฒนาพื้นที่ลุ่มน้ำแม่อาวอันเนื่องมาจากพระราชดำริ
จังหวัดลำพูน
พระราชดำริ
พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวได้พระราชทานแนวพระราชดำริให้กับหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง เมื่อคราวเสด็จพระราชดำเนินทอดพระเนตร สภาพพื้นที่บริเวณที่จะก่อสร้างอ่างเก็บน้ำแม่อาวน้อย จังหวัดลำพูน เมื่อวันที่ 11 มีนาคม 2538 สามารถสรุปได้ดังนี้
1. ให้พิจารณาสำรวจวางโครงการก่อสร้างอ่างเก็บน้ำแม่อาวน้อยเพื่อช่วยเหลือราษฎรในเขตพื้นที่จัดสรรของ สปก. และพื้นที่บริเวณ ใกล้เคียงให้มีน้ำใช้เพาะปลูก ใช้อุปโภค - บริโภคตลอดปี และสำหรับส่วนราษฎรที่ได้รับผลกระทบจากการถูกน้ำท่วม เนื่องจากมีที่ทำกินและที่อยู่อาศัย ในบริเวณพื้นที่ก่อสร้างอ่างเก็บน้ำ ให้ สปก. พิจารณาจัดหาพื้นที่รองรับให้ใหม่ที่มีความเหมาะสม เพื่อไม่ให้ราษฎรผู้อพยพต้องเดือดร้อน และจะ ได้เป็นโครงการตัวอย่างสำหรับโครงการอื่น ๆ ต่อไป
2. สำหรับการพัฒนาพื้นที่ลุ่มน้ำแม่อาว ให้ดำเนินการลักษณะโครงการรวม โดยใช้แผนที่ฉบับเดียวกัน หน่วยงานดำเนินการประกอบด้วย กรมป่าไม้ สปก. กรมชลประทาน กรมพัฒนาที่ดิน โดยมีสำนักงานคณะกรรมการพิเศษเพื่อประสานงานโครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำริ (สำนักงาน กปร.) เป็นหน่วยงานกลางในการประสานงาน
สถานที่ดำเนินการ
กิ่งอำเภอเวียงหนองล่อง อำเภอป่าซาง อำเภอบ้านโฮ่ง จังหวัดลำพูน
สภาพทั่วไปของโครงการ
โครงการพัฒนาพื้นที่ลุ่มน้ำแม่อาวอันเนื่องมาจากพระราชดำริ ครอบคลุมพื้นที่ 127,058 ไร่ หรือประมาณ 204 ตารางกิโลเมตร ตั้งอยู่ห่างจากตัวจังหวัดลำพูนไปทางทิศตะวันตกเฉียงใต้ ประมาณ 20 กิโลเมตร ประกอบด้วยหมู่บ้าน 25 หมู่บ้าน 6 ตำบล ใน 2 อำเภอ และ 1 กิ่งอำเภอ มีประชากรในเขตโครงการจำนวน 5,632 ครอบครัว จำนวน 18,800 คน (พฤศจิกายน 2539) พื้นที่โครงการส่วนใหญ่มีสภาพเป็นที่ราบ ที่มีความลาดเทน้อย (ไม่เกินร้อยละ 8) สูงจากระดับน้ำทะเลปานกลางระหว่าง 290 - 350 เมตร
แนวทางการดำเนินงานประจำปี 2542
การดำเนินงานโครงการพัฒนาพื้นที่ลุ่มน้ำแม่อาวฯ ได้รับความร่วมมือจากหน่วยงานที่เกี่ยวข้องต่าง ๆ ซึ่งได้กำหนดแนวทางในการพัฒนา ดังนี้คือ
1. แผนงานทรัพยากรป่าไม้ มีกรมป่าไม้เป็นผู้รับผิดชอบดำเนินการ
2. แผนงานทรัพยากรที่ดิน มีกรมพัฒนาที่ดินและสำนักงานปฏิรูปที่ดินเพื่อเกษตรกรรม
3. แผนงานทรัพยากรน้ำ โดยแยกเป็น 2 ลักษณะ คือ
3.1 น้ำผิวดิน มีกรมชลประทาน รพช. กรมโยธาธิการ และสำนักงานปฏิรูปที่ดินเพื่อเกษตรกรรม เป็นผู้รับผิดชอบร่วมกันจัดหาแหล่งน้ำ โดยก่อสร้างอ่างเก็บน้ำ ขุดสระเก็บน้ำประจำไร่นา ตลอดจนขุดลอกหนองน้ำธรรมชาติ
3.2 น้ำใต้ดิน มี รพช. กรมทรัพยากรธรณี กรมโยธาธิการ และสำนักงานปฏิรูปที่ดินเพื่อเกษตรกรรม ดำเนินการจัดสร้างบ่อบาดาลเพื่อการ เกษตรและบ่อบาดาลเพื่ออุปโภค - บริโภค ตลอดจนจัดทำประปาหมู่บ้าน
4. แผนงานพัฒนาเส้นทางคมนาคม มี รพช. และกรมโยธาธิการ เป็นผู้รับผิดชอบดำเนินการ
5. แผนงานอาชีพในและนอกการเกษตร กรมส่งเสริมการเกษตร กรมปศุสัตว์ กรมประมง กรมส่งเสริมสหกรณ์ และสำนักงานปฏิรูปที่ดิน เพื่อเกษตรกรรม เป็นผู้รับผิดชอบดำเนินการ
6. แผนงานพัฒนาสังคม มีศูนย์การศึกษานอกโรงเรียน กระทรวงสาธารณสุข และกรมการพัฒนาชุมชน เป็นผู้รับผิดชอบดำเนินกา
ผลการดำเนินงาน
1. แผนงานพัฒนาทรัพยากรป่าไม้
- ดำเนินการป้องกันรักษาป่าด้วยการลาดตระเวนพื้นที่ป่าในพื้นที่ 60,000 ไร่ จับกุมการกระทำผิด จำนวน 14 คดี ผู้ต้องหา 6 คน พร้อมทั้งได้ประชาสัมพันธ์เกี่ยวกับการอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติแก่ราษฎรในพื้นที่โครงการ
- จัดทำฝายต้นน้ำเพื่อเพิ่มความชุ่มชื้นให้กับผืนป่าและดักตะกอนก่อนลงสู่แหล่งน้ำธรรมชาติ จำนวน 60 แห่ง พร้อมทั้งปลูกป่าใช้สอยจำนวน 200 ไร่ และบำรุงป่าไม้ใช้สอย 2,900 ไร่ นอกจากนี้ยังได้ดำเนินการปรับปรุงระบบนิเวศน์ต้นน้ำ 1,000 ไร่ รวมถึงการเพาะชำกล้าไม้ ทั่วไป 400,000 กล้า เพาะชำกล้าหวาย 20,000 กล้า และจัดทำแนวกันไฟ 39 กิโลเมตร
2. แผนงานทรัพยากรที่ดิน
- ดำเนินการปรับปรุงพื้นที่พร้อมทั้งจัดทำระบบอนุรักษ์ดินและน้ำ ในพื้นที่ โครงการประมาณ 2,518 ไร่ โดยการสำรวจดินพร้อมจัดทำแผนที่ระดับขอบเขต จัดทำคันดินกั้นน้ำ ปลูกหญ้าแฝก บ่อดักตะกอนดิน และทางลำเลียงในไร่นา ตลอดจนการปรับปรุงดินโดยใช้ปุ๋ยพืชสด นอกจากนี้ได้ติดตามการทำประโยชน์ในที่ดินของราษฎร 27 หมู่บ้าน จำนวน 2,314 ราย
3. แผนงานพัฒนาทรัพยากรน้ำ
- สำนักงานทรัพยากรธรณีเขต 3 เชียงใหม่ ดำเนินการจัดทำแผนที่แสดงตำแหน่งของบ่อน้ำบาดาล และเก็บข้อมูลน้ำบาดาลเพื่อจัดการตามโครงการอัดน้ำใต้ดิน (Artificial Recharge) จำนวน 1,200 บ่อ ในพื้นที่ร้อยละ 50 ของพื้นที่โครงการ
- สำนักงานโครงการชลประทานลำพูน ได้ดำเนินการขุดลอกหนองน้ำและคลองธรรมชาติ ได้แก่ ลำห้วยแม่อาว อ่างเก็บน้ำห้วยลากไม้ อ่างเก็บน้ำแม่อาวน้อย และอ่างเก็บน้ำ แม่อาวใหญ่ตอนบน รวมถึงการดำเนินการก่อสร้างฝายน้ำย้อยพร้อมระบบส่งน้ำ พร้อมทั้งดำเนินการกำจัด วัชพืชบริเวณหัวงานอ่างเก็บน้ำ และฝายในพื้นที่โครงการ
- สำนักงานเร่งรัดพัฒนาชนบทจังหวัดลำพูน ได้ทำการขุดสระน้ำ จำนวน 3 แห่ง ซ่อมระบบประชาโรงเรียนราชประชานุเคราะห์ 26 และจัดสร้างระบบประปาชนบท จำนวน 1 แห่ง บริเวณหมู่ 2 บ้านห้วยอ้อ ตำบลน้ำดิบ อำเภอป่ากลาง จังหวัดลำพูน
- สำนักงานการปฎิรูปที่ดินจังหวัดลำพูน ดำเนินการขุดสระเก็บน้ำในแปลงเกษตรกรรมขนาดเล็กความจุ 1,260 ลูกบาศก์เมตร จำนวน 60 สระ และก่อสร้างหอถังความจุ 25 ลูกบาศก์เมตร จำนวน 4 แห่ง
4. แผนงานพัฒนาเส้นทางคมนาคม
- ได้ดำเนินการก่อสร้างถนนลาดยางระยะทาง 870 เมตร และสร้างสะพานคอนกรีตเสริมเหล็กจากบ้านเหล่าป่าก๋อยถึงบ้านสันป่าฮัก ความยาว 17 เมตร โดยสำนักงานเร่งรัดพัฒนาชนบทจังหวัดลำพูน และสำนักงานโยธาธิการจังหวัดลำพูนดำเนินการก่อสร้างถนนลาดยางสายนครเจดีย์ - ทาขุมเงิน ระยะทาง 1.516 กิโลเมตร
5. แผนงานพัฒนาอาชีพในและนอกการเกษตร
- ด้านเกษตร สำนักงานเกษตรจังหวัดลำพูน ได้จัดทำแปลงไร่นาสวนผสมพื้นที่ 15 ไร่ ส่งเสริมการปลูกไม้ผลในพื้นที่ 100 ไร่ พร้อมทั้งดำเนินการส่งเสริมด้านเคหกิจเกษตรให้กับราษฎรที่สนใจทั่วไป
- ด้านประมง สำนักงานประมงจังหวัดลำพูน ดำเนินการปล่อยพันธุ์สัตว์น้ำ จำนวน 1,001,000 ตัวลงในแหล่งน้ำต่าง ๆ ส่งเสริมการเลี้ยงปลาในกระชังจำนวน 20 กระชัง และส่งเสริมการเลี้ยงปลาในบ่อจำนวน 56 ราย พร้อมทั้งฝึกอบรมให้ความรู้ที่ถูกต้องด้าน ประมงแก่ราษฎร
- ด้านปศุสัตว์ สำนักงานปศุสัตว์จังหวัดลำพูน ได้ทำการฝึกอบรมให้ความรู้แก่ราษฎรด้านปศุสัตว์ รวมถึงการส่งเสริมการเลี้ยงสัตว์ปีก ในโรงเรียนเพื่อเป็นแหล่งอาหารโปรตีนให้กับนักเรียน และบริการผสมเทียมโค - กระบือ ให้กับราษฎร จำนวน 258 ตัว
- ด้านสหกรณ์ สำนักงานสหกรณ์อำเภอป่าซาง ได้ให้การศึกษาและเผยแพร่ความรู้ด้านสหกรณ์ จำนวน 4 กลุ่ม 433 ราย รับสมาชิกสหกรณ์เพิ่ม 123 คน รวมถึงพัฒนาอาชีพเสริมให้กับราษฎร 200 ราย จัดทำแปลงทฤษฎีใหม่ จำนวน 20 ราย
- ด้านอาชีพนอกภาคเกษตร โดยศูนย์ส่งเสริมอุตสาหกรรมภาคที่ 1 เชียงใหม่ ดำเนินการฝึกอบรมอาชีพการทำผ้าบาติก 20 ราย ฝึกอบรมอาชีพการทำดอกไม้ประดิษฐ์จากผ้าและกระดาษสา 20 ราย ฝึกอบรมการซ่อมเครื่องยนต์ขนาดเล็กและจักรยานยนต์ 20 ราย
6. แผนงานพัฒนาสังคม
- จัดการศึกษานอกโรงเรียนให้กับราษฎรผู้สนใจทั้งในระดับประถม มัธยมศึกษา จำนวน 199 ราย พร้อมทั้งจัดทำที่อ่านหนังสือพิมพ์ ประจำหมู่บ้าน 4 แห่ง
- จัดหาอาหารกลางวันและอาหารเสริมให้กับศูนย์พัฒนาเด็กเล็ก จำนวน 8 แห่ง 266 คน ตลอดจนฝึกอบรมผู้นำท้องถิ่นด้านอนุรักษ์ ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม 35 คน
บทสรุป
นับตั้งแต่พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวได้พระราชทานแนวพระราชดำริเกี่ยวกับ การดำเนินโครงการพัฒนาพื้นที่ลุ่มน้ำแม่อาว อันเนื่องมาจากพระราชดำริ จังหวัดลำพูน เมื่อปี 2536 การดำเนินงานตามแผนงานพัฒนาในด้านต่าง ๆ ก็ได้รับความร่วมมือและร่วมใจจากหน่วยงานต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้องอย่างเต็มประสิทธิภาพ จนทำให้พื้นที่ที่ประสบปัญหาความแห้งแล้ง ราษฎรขาดแคลน สิ่งอำนวยความสะดวกต่อการดำรงชีวิตประจำวัน ได้มีสภาพความเป็นอยู่ที่ดีขึ้น ระบบนิเวศน์ตลอดจนทรัพยากรธรรมชาติซึ่งแต่เดิมได้ถูกทำลายลงไปนั้น ได้รับการฟื้นฟูให้พลิกฟื้นให้สมบูรณ์ดังเดิม ซึ่งการดำเนินงานตามแผนแม่บทโครงการในระยะที่ 1 (2536 - 2539) ก็ได้รับผลเป็นที่น่าพอใจในระดับหนึ่ง แต่อย่างไรก็ตามการดำเนินงานของ หน่วยงานที่เกี่ยวข้องต่างๆ ก็ยังคงจะต้องดำเนินต่อไปตามแผนแม่บทโครงการในระยะที่ 2 เพื่อสนองวัตถุประสงค์ของโครงการตลอดถึงการตอบสนอง แนวพระราชดำริ ในอันที่ช่วยเหลือราษฎรพัฒนาความเป็นอยู่และสภาพแวดล้อมธรรมชาติต่อไป
|