http://www.rdpb.go.th/thai/important/0018/0018.html
โครงการบ้านเล็กในป่าใหญ่ จังหวัดกำแพงเพชร
สถานที่ดำเนินการ หมู่บ้านอุดมทรัพย์ หมู่ที่ 8 ตำบลหินดาต อำเภอปางศิลาทอง จังหวัดกำแพงเพชร
พระราชดำริของ สมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ
เมื่อวันที่ 21 กุมภาพันธ์ 2530
ทรงมีพระราชดำริที่ บ้านสักงาม หมู่ที่ 1 ตำบลสักงาม อำเภอคลองลาน จังหวัดกำแพงเพชร
ทรงมีพระราชดำริกับ 1. อธิบดีกรมป่าไม้
2. แม่ทัพภาคที่ 3
3. ผู้ว่าราชการจังหวัดกำแพงเพชร
4. ป่าไม้จังหวัดกำแพงเพชร
เนื่องในโอกาส เสด็จพระราชดำเนินเยี่ยมราษฎรหมู่บ้านสักงาม หมู่ที่ 1 ตำบลสักงาม อำเภอคลองลาน จังหวัดกำแพงเพชร
สรุปพระราชดำริ 1. ให้แม่ทัพภาคที่ 3 ผู้ว่าราชการจังหวัดกำแพงเพชร และป่าไม้จังหวัดกำแพงเพชร จัดหาพื้นที่ทำกินให้แก่ชาวเขาบ้านแม่พืช และบ้านแปลงที่สี่ ที่เคยอาศัยอยู่ในเขตอุทยานแห่งชาติคลองลาน และอุทยานแห่งชาติแม่วงก์ โดยจัดที่ทำกินให้ครอบครัวละ 5 ไร่
2. พัฒนาคุณภาพชีวิตความเป็นอยู่ของไทยภูเขา โดยจัดอาชีพให้ผู้ชายรับจ้างปลูกป่า ผู้หญิงทำเครื่องเงิน เย็บปัก จักสาน
3. ส่งเสริมให้บริเวณพื้นที่ดังกล่าวเป็นสถานที่ท่องเที่ยว จะทำให้ขายสินค้าของที่ระลึกได้
วัตถุประสงค์ของโครงการ 1. เพื่อฟื้นฟูสภาพป่า ซึ่งเป็นแหล่งต้นน้ำลำธาร ลำน้ำวงก์ คลองสวนหมาก คลองวังเจ้า ให้กลับมีความสมบูรณ์ดังเดิม
2. เพื่อให้ราษฎรซึ่งขาดแคลนที่ดินทำกิน ทำไร่เลื่อนลอย ได้มีที่ดินทำกินเป็นหลักแหล่ง ไม่บุกรุกพื้นที่ป่าเพื่อทำไร่เลื่อนลอยอีกต่อไป
3. เพื่ออนุรักษ์และส่งเสริมอาชีพที่ราษฎรถนัด เช่น การทำเครื่องเงิน ปักผ้า แกะสลัก จักสาน โดยมูลนิธิส่งเสริมศิลปาชีพในสมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ จะรับราษฎรบางส่วน ไปฝึกอบรม ณ พระตำหนักภูพิงค์ราชนิเวศน์ และพระตำหนักสวนจิตรลดา เป็นการพัฒนาฝีมือ เพื่อให้สอดคล้องกับความต้องการของตลาด
4. เพื่อส่งเสริมให้หม่บ้านในโครงการบ้านเล็กในป่าใหญ่กลายเป็นแหล่งท่องเที่ยวต่อไป
หน่วยงานรับผิดชอบ - กรมชลประทาน
- กรมพัฒนาชุมชน
- กรมป่าไม้
- กรมพัฒนาที่ดิน
- กรมส่งเสริมสหกรณ์
- กรป.กลาง
- กองทัพภาคที่ 3
ผลการดำเนินงาน 1. การพัฒนาโครงสร้างพื้นฐาน ได้ดำเนินการปรับเกรดทางรอบเขาน้ำอุ่น เพื่อเป็นแนวกันไฟและเป็นเส้นทางตรวจการณ์รอบพื้นที่โครงการ ระยะทาง 70 กิโลเมตร ก่อสร้างถนนคอนกรีตเสริมไม้ไผ่ในหมู่บ้านอุดมทรัพย์และดำเนินการขยายเขตการให้บริการไฟฟ้าเข้าไปในพื้นที่โครงการฯ บ้านอุดมทรัพย์
2. การพัฒนาแหล่งน้ำ ได้ดำเนินการจัดสร้างแหล่งน้ำในบริเวณพื้นที่โครงการฯ บ้านอุดมทรัพย์ อันประกอบไปด้วยการขุดสระเก็บน้ำ จำนวน 8 แห่ง เก็บน้ำได้ 100,000 ลูกบาศก์เมตร ก่อสร้างอ่างเก็บน้ำ จำนวน 1 แห่ง เก็บน้ำได้ 75,000 ลูกบาศก์เมตร ก่อสร้างแหล่งน้ำเพื่อการประปา จำนวน 1 แห่ง เก็บน้ำได้ 130,000 ลูกบาศก์เมตร และขุดลอกคลองธรรมชาติ จำนวน 1 แห่ง เก็บน้ำได้ 220,000 ลูกบาศก์เมตร สำหรับแหล่งน้ำดิบในพื้นที่มีปริมาณเพียงพอที่จะใช้ เพื่อการเกษตรและเพื่อการอุปโภค- บริโภค นอกจากนี้ ยังมีบ่อน้ำตื้น จำนวน 6 บ่อ ประปาหมู่บ้านขนาดเล็ก จำนวน 1 แห่ง
3. การพัฒนาอาชีพ
3.1 ด้านการเกษตร
- ทดสอบและพัฒนาการปลูกไม้ผลเศรษฐกิจแบบผสมผสาน เช่น ขนุน มะม่วง มะขามหวาน และกระท้อน ผลปรากฏว่า ไม้ผลส่วนใหญ่เจริญเติบโตดี
- ทดสอบและพัฒนาระบบการปลูกพืช จัดระบบการปลูกพืชในระหว่างแถวไม้ผลของเกษตรกร 5 ราย ๆ ละ 1 ไร่ ผลปรากฏว่า ถั่วเหลืองอายุสั้นพันธุ์นครสวรรค์ 1 ให้ผลผลิตค่อนข้างสูงเฉลี่ย 290 กิโลกรัมต่อไร่
- ทดสอบและพัฒนาข้าวไร่ โดยปลูกข้าวไร่เพื่อทดสอบเปรียบเทียบผลผลิต และองค์ประกอบอื่นๆ ระหว่างแถวไม้ผล 6 ราย ๆ ละ 1 ไร่ ผลปรากฏว่า ข้าวไร่มีการเจริญเติบโตดี ทั้งพันธุ์เจ้าฮ่อ และพันธุ์พื้นเมืองที่นำมาปลูกเปรียบเทียบ ส่วนผลผลิตอยู่ระหว่างวิเคราะห์ข้อมูล
- สนับสนุนกิ่งพันธุ์พืช ได้แก่ มะม่วง ขนุน ลำไย มะขามหวาน และไผ่ตง ให้แก่เกษตรกรเพื่อปลูกในพื้นที่ของตนเอง ชนิดละ 10 ต้นต่อครัวเรือน รวม 20 ครัวเรือน และได้สนับสนุนเมล็ดพันธุ์พืช ได้แก่ พันธุ์ข้าวไร่ พันธุ์ถั่วเหลือง พันธุ์ถั่วเขียว ให้แก่เกษตรกร รวม 20 ครัวเรือน
- ส่งเสริมการปลูกกล้วยน้ำว้า มะละกอ ให้แก่เกษตรกรทุกกครัวเรือน
- ส่งเสริมและพัฒนาการผลิตข้าวโพดในพื้นที่ 50 ไร่
- ส่งเสริมการปลูกพืชผักสวนครัว แบบผักปลอดสารเคมี (ผักกางมุ้ง)
- จัดทำแปลงสาธิตการปลูกไม้ผลในระบบการให้น้ำแบบประหยัด โดยสาธิตการจัดระบบการผลิตพืช และวางระบบน้ำ ทำแปลงสาธิตการทดสอบการปลูกพุทราในพื้นที่โครงการ จำนวน 130 ต้น ร่วมกับพืชผักต่าง ๆ ในพื้นที่เดียวกัน ทำการวางระบบน้ำในแปลงพุทราผลการปลูกพุทราเจริญเติบโตดี ชาวเขาสามารถที่จะนำไปเป็นตัวอย่างปลูกในพื้นที่ของตนเองได้ เพราะเป็นไม้ผลที่ค่อนข้างจะทนแล้งและให้ผลผลิตเร็ว
- ส่งเสริมการเลี้ยงไก่ เพื่อการบริโภคและจำหน่าย ทำให้เกษตรกรมีรายได้เสริมครอบครัวละ 1,400 บาท
- นำพันธุ์ปลานิล ปลาตะเพียน ปล่อยในแหล่งน้ำ จำนวน 40,000 ตัว เพื่อเป็นแหล่งอาหารโปรตีนในอนาคต
3.2 ด้านศิลปาชีพ
- ส่งเสริมอาชีพการทำเครื่องเงิน ปักผ้า และแกะสลักไม้
4. การพัฒนาสังคมและคุณภาพชีวิต
- ส่งเสริมการจัดสร้างส้วมทุกครัวเรือน
- ส่งเสริมกิจกรรมศูนย์พัฒนาเด็กเล็ก ปัจจุบันมีเด็กเล็กอยู่ในศูนย์ จำนวน 44 คน
- ปรับปรุงโรงเรียนบ้านอุดมทรัพย์ เพื่อเตรียมรองรับเด็กนักเรียนจากโครงการ บ้านเล็กในป่าใหญ่ ปัจจุบันมีเด็กชาวไทยภูเขา จำนวน 65 คน ได้ไปเรียนหนังสือที่โรงเรียน บ้านอุดมทรัพย์
- จัดสร้างศูนย์สงเคราะห์ราษฎรประจำหมู่บ้าน จำนวน 1 แห่ง ปัจจุบันมีเงินกองทุน จำนวน 35,100 บาท
- จัดตั้งธนาคารข้าว จำนวน 1 แห่ง มีเงินกองทุน 108,131 บาท มีผู้ใช้บริการ จำนวน 54 ราย
5. การพัฒนาป่าไม้ ได้ดำเนินการปลูกป่าบริเวณเขาน้ำอุ่น จำนวน 500 ไร่ ปลูกป่าชุมชนสำหรับเป็นไม้ฟืนไม้ใช้สอย จำนวน 100 ไร่ บำรุงรักษาแปลงสาธิต จำนวน 100 ไร่ เพาะหญ้าแฝก จำนวน 200,000 ต้น ป้องกันและควบคุมไฟป่าในพื้นที่โครงการบ้านเล็กในป่าใหญ่ 20,000 ไร่ โครงการปลูกป่าชัยพัฒนา - แม่ฟ้าหลวง ดำเนินการปลูกเสริมป่าในพื้นที่ จำนวน 2,151 ไร่ โดยได้ดำเนินการปลูกตั้งแต่ปี 2538จนถึงปัจจุบัน สำหรับพันธุ์ไมัที่ปลูกประกอบด้วยมะค่าโมง ประดู่ ขะเจ๊าะ สะเดา มะกอกป่า ขี้เหล็ก เสลา ถ่อน สมอพิเภก สีเสียดแก่น โมกมัน กะบก ตีนเป็ด ชัยพฤกษ์ มะเกลือ เป็นต้น จากการติดตามผลการดำเนินงาน พบว่า ต้นไม้ที่ปลูกแล้ว มีอัตราการรอดตายสูง ถึงร้อยละ 90 และมีการเจริญเติบโตดีมาก กลุ่มประชาชนในท้องถิ่นได้รับการอบรมให้เป็นผู้รับผิดชอบในการเตรียมการปลูกป่า การดูแลบำรุงรักษาป่า ตลอดจนเป็นอาสาสมัครป้องกันไฟป่าให้เกิดความเข้าใจเห็นความสำคัญของ ป่าไม้ และมีการจัดยามดูแลพื้นที่ป่าทำให้ไม่มีไฟป่าเกิดขึ้น
6. การปลูกหญ้าแฝกเพื่อป้องกันการชะล้างพังทลายของดิน ได้ดำเนินการปลูกหญ้าแฝก จำนวน 188,129 ต้น ในพื้นที่รอบเนินศาลาที่ประทับทรงงาน จำนวน 8,129 ต้น ขอบสระน้ำประปาบ้านอุดมทรัพย์ จำนวน 30,000 ต้น ขอบแหล่งน้ำบ้านอุดมทรัพย์ จำนวน 100,000 ต้น และบริเวณขอบสระน้ำโรงเรียนบ้านอุดมทรัพย์ จำนวน 50,000 ต้น
7. งานอำนวยการและปฏิบัติการจิตวิทยาช่วยเหลือประชาชน ได้ดำเนินการประสานหน่วยงานที่ร่วมปฏิบัติงานในโครงการบ้านเล็กในป่าใหญ่ ให้ดำเนินงาน ตามแผนงานของหน่วยที่ได้รับมอบหมาย และนำปัญหาข้อขัดข้องเสนอเพื่อหาแนวทางแก้ไข จัดเจ้าหน้าที่พยาบาลของหน่วยให้การดูแลรักษาราษฎรที่เจ็บป่วยอย่างต่อเนื่อง
|