• เมาส์เป็นอุปกรณ์รับเข้า         ที่ช่วยให้การใช้งานง่ายขึ้นด้วยการใช้เมาส์เลื่อนตัวชี้ไปยังตำแหน่งต่าง ๆ บนจอภาพ ในขณะที่สายตาจับอยู่ที่จอภาพก็สามารถใช้มือลากเมาส์ไปมาได้ ระยะทางและทิศทางของตัวชี้จะสัมพันธ์และเป็นไปในแนวทางเดียวกับการเลื่อนเมาส์
• เมาส์แบ่งได้เป็นสองแบบคือ

- แบบทางกล   - แบบใช้แสง
      แบบทางกล  เป็นแบบที่ใช้ลูกกลิ้งกลม ที่มีน้ำหนักและแรงเสียดทานพอดี เมื่อเลื่อนเมาส์ไปในทิศทางใดจะทำให้ลูกกลิ้งเคลื่อนไปมาในทิศทางนั้น ลูกกลิ้งจะทำให้กลไกซึ่งทำหน้าที่ปรับแกนหมุนในแกน X และแกน Y แล้วส่งผลไปเลื่อนตำแหน่งตัวชี้บนจอภาพ เมาส์แบบทางกลนี้มีโครงสร้างที่ออกแบบได้ง่าย มีรูปร่างพอเหมาะมือ ส่วนลูกกลิ้งจะต้องออกแบบให้กลิ้งได้ง่ายและไม่ลื่นไถล สามารถควบคุมความเร็วได้อย่างต่อเนื่องสัมพันธ์ระหว่างทางเดินของเมาส์และจอภาพ

    เมาส์แบบใช้แสง  อาศัยหลักการส่งแสงจากเมาส์ลงไปบนแผ่นรองเมาส์ (mouse pad) 
แผ่นรองเมาส์ซึ่งเป็นตาราง (grid) ตามแนวแกน X  และ Y เมื่อเลื่อนตัวเมาส์เคลื่อนไปบนแผ่นตารางรองเมาส์ก็จะมีแสงตัดผ่านตารางและสะท้อนขึ้นมาทำให้ทราบตำแหน่งที่ลากไปเมาส์แบบนี้ไม่ต้องใช้ลูกกลิ้งกลม แต่ต้องใช้แผ่นตารางรองเมาส์พิเศษ การใช้เมาส์จะเป็นการเลื่อนเมาส์เพื่อควบคุมตัวชี้บนจอภาพไปยังตำแหน่งที่ต้องการแล้วทำการยืนยันด้วยการกดปุ่มเมาส์ ปุ่มกดบนเมาส์มีความแตกต่าง เครื่องไมโครคอมพิวเตอร์ตระกูลไอบีเอ็มส่วนใหญ่จะมี 2 ปุ่ม โดยทั่วไปปุ่มทางซ้ายใช้เพื่อยืนยันการเลือกรายการและปุ่มทางขวาเป็นการเรียกคำสั่งเมาส์บางยี้ห้ออาจเป็นแบบ 3 ปุ่ม ซึ่งเราไม่ค่อยพบในเครื่องระดับพีซี ส่วนใหญ่จะเป็นเมาส์ของเครื่องคอมพิวเตอร์ที่เป็นสถานีงานวิศวกรรม การเลือกซื้อเมาส์ควรพิจารณาจำนวนปุ่มให้ตรงกับความต้องการของการใช้งาน

     ในระดับเครื่องพีซีแนะนำให้ใช้เมาส์แบบสองปุ่มเพราะซอฟต์แวร์เกือบทั้งหมดสนับสนุนใช้งานเมาส์ประเภทนี้  เมาส์แบบมีปุ่มสโกรลตรงกลางเพื่อความสะดวกในการเยี่ยมชมโฮมเพจ หน้าหนึ่งๆ หรือเพื่อข้ามไปอีกสองสามหน้า ถ้าหากทำงานกับเอกสารมากๆ และต้องข้ามไปข้ามมาหลายๆ หน้า

              อะไรคือความแตกต่างระหว่างเมาส์ราคาถูกกับแพง... วัสดุที่ใช้ทำ เมาส์ราคาถูก โดยมากจะใช้พลาสติกธรรมดา กับการใช้วงจร และลูกกลิ้ง
บางครั้งยังพบว่าอุปกรณ์ภายใน อย่างเช่น สปริง หรือแผงวงจรนั้น มีคุณภาพต่ำ ส่วนเมาส์ราคาแพงนั้น แพงเพราะยี่ห้อประการหนึ่ง และแพงเพราะใช้อุปกรณ์ที่มีคุณภาพดี สรุปแล้ว จะถูกหรือแพง   แต่ขอให้ทดสอบก่อนการซื้อ    ไม่ใช่เพราะเห็นรูปทรงสวย หรือเพื่อนใช้ หรือราคาถูกก็ซื้อไว้ก่อน เมาส์นั้นอัพเกรดไม่ได้ ต้องโยนทิ้งประการเดียว
              ที่รองเมาส์.. สำคัญมาก อาจจะหาซื้อที่รองเมาส์ ราคา 20 -40  บาทได้หลากหลายยี่ห้อ  ที่รองเมาส์ดีๆนั้น ราคาอาจจะ 100 - 250 บาท ที่รองเมาส์ที่ออกแบบมาสำหรับการรองเมาส์ทำด้วยยางสังเคราะห์ (เหมือนยางพารา) แผ่นไม่ใหญ่ เวลาวางแล้วเกาะพื้นโต๊ะดี  ยืดอายุการใช้งานเมาส์และการบังคับเมาส์ง่ายขึ้น (เนื่องจากแผ่นรองเมาส์มีพื้นผิวเรียบและพื้นเหมาะสำหรับเมาส์)

การใช้เมาส์
     การทำงานกับวินโดวส์ ต้องใช้เมาส์เป็นหลัก

วิธีที่	ลักษณะการคลิกเม้าส์	หน้าที่
1	การคลิก ( Click หรือ Lelf Click ) กดเมาส์ปุ่มซ้าย 1 ครั้ง	ใช้ในการเลือก     เริ่มต้นพิมพ์เอกสาร
2	การดับเบิลคลิก ( Double Click) กดเม้าส์ปุ่มซ้าย 2ครั้งติดกันเร็วๆ	ใช้ไนการเปิดหรือปิดหน้าต่างหรือโปรแกรม
3	การคลิกปุ่มขวา ( Right Click ) คลิกเม้าส์ที่ปุ่มขวา	เพื่อแสดงเมนูพิเศษให้เลือก     เรียกใช้คำสั่งแบบรวดเร็ว
4	การกดปุ่มซ้ายค้างลากที่วัตถุที่ต้องเคลื่อนย้าย ( Drag )	การเคลื่อนย้าย การย่อ,ขยาย

ลักษณะของตัวชี้เมาส์     ตัวชี้เมาส์สามารถเปลี่ยนรูปแบบได้หลายแบบ ขึ้นอยู่กับสถานการณ์ดังต่อไปนี้

ลักษณะตัวชี้เมาส์	ชื่อเรียก	หน้าที่
	POINTER	คลิกเพื่อเลือกใช้งาน    ทำงานบางอย่าง
	ตัวชี้เมาส์เปลี่ยนขนาด	ใช้สำหรับปรับย่อขยาย
	นาฬิกา	แสดงให้ทราบว่าเครื่องกำลังทำงานให้รอสักครู่
I	ไอบีม	แสดงตำแหน่งของเมาส์ขณะนั้น คลิกเพื่อพิมพ์เอกสาร
	Help Point	หาข้อมูลเพื่อขอความช่วยเหลือ

การคลิกเมาส์ เมาส์ส่วนใหญ่มี 2 ปุ่มคือปุ่มซ้ายและปุ่มขวา การคลิกเมาส์มี 4 วิธี

การบำรุงรักษา :

การทำความสะอาดเมาส์     หากใช้งานเมาส์แล้วพบว่าไม่สามารถควบคุมการเคลื่อนที่ของเมาส์ได้ดีหรือเมาส์ที่ใช้งานนั้นเคลื่อนที่ไม่สะดวก ควรทำความสะอาดเมาส์ตามขั้นตอนต่อไปนี้
          - Shut Down ปิดสวิตช์คอมพิวเตอร์
          - ถอดสายต่อของเมาส์ออกจากคอมพิวเตอร์
          - กลับเมาส์ด้านล่างขึ้นมาด้านบนและหมุนสลักที่ปิดแผ่นคลุมลูกกลิ้งออกเพื่อนำลูกกลิ้งสำหรับ เมาส์ ออกจากกลักลูกกลิ้ง
          - ใช้ผ้าเปียกชุบน้ำสบู่เพื่อนำมาทำความสะอาดลูกกลิ้ง
          - เช็ดลูกกลิ้งของเมาส์ให้แห้งด้วยผ้านุ่ม
          - ทำความสะอาดภายในกลักของลูกกลิ้ง กำจัดฝุ่นออกจากภายในกลักลูกกลิ้ง
          - ทำความสะอาดลูกเลื่อนของเมาส์ที่อยู่ภายในกลักเมาส์โดยใช้ผ้าสะอาด หลังจากนั้นเช็ดฝุ่นและคราบน้ำมันออกจากลูกเลื่อนดังกล่าว
          - นำเอาลูกกลิ้งใส่ลงไปในกลักลูกกลิ้งเหมือนเดิม พร้อมทั้งปิดฝาของกลักลูกกลิ้ง
          - ต่อเมาส์เข้ากับคอมพิวเตอร์อีกครั้งหนึ่ง
          - เปิดคอมพิวเตอร์และตรวจสอบการทำงานของเมาส์