โอเปร่าไทย

ละครดึกดำบรรพ์   ในแผ่นดินพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว  นับเป็นช่วงที่สยามประเทศได้ติดต่อค้าขายและเจริญสัมพันธไมตรีกับชาติ  ตะวันตกเป็นผลให้มีชาวต่างชาติซึ่งมียศบรรดาศักดิ์เดินทางมาเข้าเฝ้าอยู่เนืองๆ   พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเก้ลาเจ้าอยู่หัว   จึงทรงโปรด  ให้มีธรรมเนียมจัดการละเล่นขึ้นเพื่อเป็นการรับแขกบ้านแขกเมือง   ในการนี้ทรงมีพระราชดำรัสสั่งให้พระยาเทเวศวงศ์วิวัฒน์ (ม.ร.ว. หลาน  กุญชร )  อธิบดีกรมมหรสพเป็นผู้ดำเนินการ  เจ้าพระยาเทเวศวงศ์วิวัฒน์จึงได้คัดเลืองคนขับร้องกับวงดนตรี  พร้องทั้งกราบทูลให้สมเด็จ  เจ้าฟ้ากรมพระยานริศรานุวัดติวงศ์   ทรงช่วยอำนวยการจัดการแสดงตามพระประสงค์  ซึ่งเป็นการขับร้องโดยใช้ชื่อเรื่ยกว่า  คอนเสิร์ต ตาม  อย่างภาษาฝรั่ง  ต่อมาสมเด็จเจ้าฟ้ากรมพระยานริศฯ  ทรงดัดแปลงคอนเสิร์ตให้มีเนื้อเรื่องเดียวกันตั้งแต่ต้นจนจบ  โดยคัดบทละครมาขับร้อง  จนกลายเป็นเรื่องราว  ซึ่งเจ้าพระยาเทเวศร์ฯก็ได้คิดขยายการเล่นให้แปลกออกไปอีก  ด้วยการเอาตัวละครออกรำให้เข้ากับคอนเสิร์ต  มีการ  จัดแสดงเรื่องนารายณ์ปราบนนทุก  ถวายพระเจ้าอยู่หัวรัชกาลที่ ๕ ทรงทอดพระเนตรเป็นครั้งแรก  นับเป็นครั้งแรก  นับเป็นต้นเค้าของละคร  ดึกดำบรรพ์ในเวลาต่อมา  ในขณะเดียวกันพระยาเทเวศร์ฯ ก็เสร้าโรงละครดึกดำบรรพ์ ด้วยประสงค์จะให้ใช้คำว่า  ดึกดำบรรพ์  เป็นชื่อคณะละคร  เนื่องจาก  ไม่ต้องการให้เรียกว่า  ละครเจ้าพระยาเทวงศร์อย่างแต่ก่อน  อย่างไรก็ตาม  เมื่อเกิดละครแบบใหม่พร้อมกับชื่อใหม่   คนทั้งหลายจึงใช้ชื่อดัง  กล่าวเรีละครดึกดำบรรพ์   ในแผ่นดินพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว  นับเป็นช่วงที่สยามประเทศได้ติดต่อค้าขายและเจริญสัมพันธไมตรีกับชาติ  ตะวันตกเป็นผลให้มีชาวต่างชาติซึ่งมียศบรรดาศักดิ์เดินทางมาเข้าเฝ้าอยู่เนืองๆ   พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเก้ลาเจ้าอยู่หัว   จึงทรงโปรด  ให้มีธรรมเนียมจัดการละเล่นขึ้นเพื่อเป็นการรับแขกบ้านแขกเมือง   ในการนี้ทรงมีพระราชดำรัสสั่งให้พระยาเทเวศวงศ์วิวัฒน์ (ม.ร.ว. หลาน  กุญชร )  อธิบดีกรมมหรสพเป็นผู้ดำเนินการ  เจ้าพระยาเทเวศวงศ์วิวัฒน์จึงได้คัดเลืองคนขับร้องกับวงดนตรี  พร้องทั้งกราบทูลให้สมเด็จ  เจ้าฟ้ากรมพระยานริศรานุวัดติวงศ์   ทรงช่วยอำนวยการจัดการแสดงตามพระประสงค์  ซึ่งเป็นการขับร้องโดยใช้ชื่อเรื่ยกว่า  คอนเสิร์ต ตาม  อย่างภาษาฝรั่ง  ต่อมาสมเด็จเจ้าฟ้ากรมพระยานริศฯ  ทรงดัดแปลงคอนเสิร์ตให้มีเนื้อเรื่องเดียวกันตั้งแต่ต้นจนจบ  โดยคัดบทละครมาขับร้อง  จนกลายเป็นเรื่องราว  ซึ่งเจ้าพระยาเทเวศร์ฯก็ได้คิดขยายการเล่นให้แปลกออกไปอีก  ด้วยการเอาตัวละครออกรำให้เข้ากับคอนเสิร์ต  มีการ  จัดแสดงเรื่องนารายณ์ปราบนนทุก  ถวายพระเจ้าอยู่หัวรัชกาลที่ ๕ ทรงทอดพระเนตรเป็นครั้งแรก  นับเป็นครั้งแรก  นับเป็นต้นเค้าของละคร  ดึกดำบรรพ์ในเวลาต่อมา  ในขณะเดียวกันพระยาเทเวศร์ฯ ก็เสร้าโรงละครดึกดำบรรพ์ ด้วยประสงค์จะให้ใช้คำว่า  ดึกดำบรรพ์  เป็นชื่อคณะละคร  เนื่องจาก  ไม่ต้องการให้เรียกว่า  ละครเจ้าพระยาเทวงศร์อย่างแต่ก่อน  อย่างไรก็ตาม  เมื่อเกิดละครแบบใหม่พร้อมกับชื่อใหม่   คนทั้งหลายจึงใช้ชื่อดัง  กล่าวเรียกรวมละครที่เล่นดอเปร่าว่า  ละครดึกดำบรรพ์   ไปเสียทั้งหมดยกรวมละครที่เล่นดอเปร่าว่า  ละครดึกดำบรรพ์   ไปเสียทั้งหมด

แหล่งอ้างอิง : หนังสือภูมิแผ่นดินไทย บริษัทไทยประกันชีวิต เล่ม 8

โดย : เด็กหญิง กมลรัตน์ นาพญา, โรงเรียงเมืองชุมพรบ้านเขาถล่ม, วันที่ 16 สิงหาคม 2546