กระทรวงอุตสาหกรรมสารสนเทศ (Ministry of Information Industry : MII) เป็นชื่อที่รัฐบาลจีนใช้เรียกกระทรวงใหม่ ซึ่งมาจากการรวมกระทรวงโทรคมนาคม และกระทรวงอุตสาหกรรมอิเล็กทรอนิกส์เข้าด้วยกัน กระทรวงทำหน้าที่เป็นผู้กำกับดูแล (Regulatory body) กิจการไอที หรือไอซีที (Information & Communications Technology) ของประเทศ โดยมีภารกิจหลักอยู่ 3 ด้าน คือ ด้านการผลิตสินค้าอิเล็กทรอนิกส์และสารสนเทศ (Manufacturing of Electronic and Information Products), ด้านอุตสาหกรรมสื่อสารและซอฟต์แวร์ (Communications & Software Industry) และ ด้านส่งเสริมไอซีทีเพื่อเศรษฐกิจและสังคม (Promotion of Informatization of the National Economy and Social Services)

ได้ภาพกว้างๆ แล้วก็ต้องเข้าใจในจุดประสงค์ของผู้นำจีน ผมพอสรุปจากคำกล่าวของรัฐมนตรีว่าการกระทรวง MII เมื่อเร็วๆ นี้ได้ว่า ทุกอย่างที่กระทรวงดำเนินการก็เพื่อจะสนองนโยบายของรัฐบาลกลางในการพัฒนาเศรษฐกิจ (Economic Development) หรืออีกนัยหนึ่ง เป้าอยู่ที่เศรษฐกิจ เป้ามิได้อยู่ที่ไอซีทีเอง หันมาดูความรับผิดชอบของกระทรวงอุตสาหกรรมสารสนเทศ ของจีนจะเห็นความหลากหลายในมาตรการ ซึ่งขอบันทึกในรายละเอียดไว้สักนิดในที่นี้สัก 17 ข้อ ที่มากเพราะกระทรวงเดียวกันนี้ดูแลทั้ง 3 เรื่องยักษ์ๆ คือ ไอที สื่อสาร และกระจายเสียง หรือมัลติมีเดีย

เริ่มต้นด้วยการที่กระทรวงต้องทำหน้าที่ศึกษา และวางนโยบายการพัฒนาประเทศ ตั้งแต่กลยุทธ์ไปจนถึงแผนการสร้างอุตสาหกรรมสารสนเทศ เพื่อให้อุตสาหกรรมการผลิตอุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์ ไอที และเครื่องมือสื่อสาร รวมทั้งซอฟต์แวร์ พร้อมทั้งส่งเสริมให้เกิดการใช้ประโยชน์อย่างกว้างขวาง จะทำได้กระทรวงก็เป็นตัวตั้งตัวตีในการยกร่างกฎหมาย ที่เกี่ยวข้องกับกิจกรรมข้างต้น รวมทั้งการยกร่างระเบียบ และความรับผิดชอบของผู้กำกับดูแล กระทรวงยังต้องออกแบบแผนงานในการพัฒนาเครือข่ายสื่อสารสาธารณะระดับชาติ ซึ่งรวมทั้งเครือข่ายโทรคมนาคมภายในและระหว่างประเทศ เครือข่ายวิทยุและโทรทัศน์ รวมทั้งเครือข่ายเฉพาะที่ต้องทำการบริหารจัดการ เสร็จแล้วก็ต้องจัดให้มีนโยบายทางเทคนิค กำหนดมาตรฐาน ซึ่งจะเป็นหลักเกณฑ์สำคัญในการเข้าถึง (access) และการดูแลมาตรฐานต่างๆ พอมีนโยบายแล้วก็ต้องรับผิดชอบการกระจาย และการบริหารจัดการทรัพยากรสื่อสารสาธารณะ โดยเฉพาะอย่างยิ่งคลื่นวิทยุ ตำแหน่งวงโคจรของดาวเทียม การกำหนดระบบหมายเลขโทรศัพท์ ชื่อและที่อยู่โดเมนอินเทอร์เน็ต รวมทั้งการตรวจสอบและให้ใบอนุญาตการจัดตั้งสถานีวิทยุ โดยป้องกันคลื่นรบกวนกันในอากาศ ลงมาถึงระดับตลาด กระทรวงก็ต้องเป็นผู้กำกับดูแลตลาดบริการ ทั้งด้านโทรคมนาคมและสารสนเทศ มีการให้ใบอนุญาตที่จำเป็น ควบคุมคุณภาพ ตั้งกฎเกณฑ์ที่เอื้อต่อความยุติธรรมในการแข่งขันของภาคเอกชน เอื้อต่อการให้บริการอย่างทั่วถึง ซึ่งมีทั้งในแง่การเชื่อมต่อ (Interconnection), การใช้งานร่วม (Interoperation) เพื่อประโยชน์ของรัฐและผู้บริโภค มาถึงเรื่องค้าขาย กระทรวงก็ต้องเป็นผู้สร้างนโยบายภาษีอากร สำหรับการให้บริการสื่อสารและสารสนเทศ ซึ่งรวมไปถึงค่าบริการไปรษณีย์และโทรคมนาคมด้วย

กระทรวงยังต้องรับผิดชอบต่อตัวรัฐบาลเอง โดยการวางแผน สร้าง และบริหารเครือข่ายเฉพาะของภาครัฐ ซึ่งรวมไปถึงการสื่อสารในกรณีฉุกเฉิน หรือการบรรเทาอุบัติภัยทั้งปวง หรือที่เรียกว่ากิจกรรมที่สำคัญยวดยิ่ง (Mission-critical Communications) และยังต้องรับผิดชอบความมั่นคงของเครือข่ายของประเทศอีกด้วย

พลวัตของไอซีทียังทำให้รัฐมนตรีกระทรวง MII ต้องเป็นผู้สร้างกลไกในการสร้างความเติบโตให้กับอุตสาหกรรมสารสนเทศ ที่สอดคล้องกับความก้าวหน้าของเทคโนโลยี และของอุตสาหกรรม โดยคอยสอดส่องและชี้นำให้เกิดการปรับตัวในโครงสร้างอุตสาหกรรม โครงสร้างผลิตภัณฑ์ผสมที่เรียกว่า Product Mix รวมถึงการปรับโครงสร้างของรัฐวิสาหกิจซึ่งยังมีอยู่อีกมากในจีน พอมีเวลาหายใจเล็กน้อย รัฐมนตรีก็ต้องลงมาดูซิว่าจะส่งเสริมการวิจัยและพัฒนา เพื่อทำให้อุตสาหกรรมของจีนทั้งทางด้านโทรคมนาคม สารสนเทศ อิเล็กทรอนิกส์ ซอฟต์แวร์เติบโตได้อย่างไร ซึ่งต้องหล่อเลี้ยงกันตั้งแต่ช่วยแก้ปัญหาทางเทคนิค การช่วยให้ภาควิจัยพัฒนาสามารถดูดซับ และดัดแปลงเทคโนโลยี จนช่วยตัวเองได้ พ้นจากการเป็นประเทศนำเข้าสินค้าไปในที่สุด

ที่มา : กรุงเทพธุรกิจ (กรุงเทพไอที) ฉบับวันที่ 2 พฤษภาคม 2545